هغه شيان چې د انسان لپاره غوره دي:

عبدالله ابن مبارک ته يو چا وويل: د اسلام وروسته کوم شی ډېر ښه دی چي بنده ته ورکول شوی دی؟ هغه ورته وويل: عقل دی. بيا يې ورڅخه وپوښتل که عقل نه و؟ هغه وويل: ښه ادب دی. بيا يې پوښتنه ورڅخه وکړه که ادب نه و؟ هغه وويل: صالح ورور دی چې دی مشوره ورسره وکړي. بيا يې وپوښتل که صالح ورور نه و؟ هغه وويل: اوږد سکوت دی. بيا يې وپوښتل که سکوت نه و؟ هغه وويل: عاجل مرګ دی.[ذم الهوي ص10]

توضيح: يعني د انسان لپاره د اسلام وروسته تر ټولو ښه شی عقل دی د هغه وروسته ښه شی نيک ادب دی د هغه وروسته ښه شی صالح او نيک ورور دی تر څو دی مشوره ورسره وکړي د هغه وروسته ښه شی ډېر وخت چوپ پاتې کېدل دي ځکه په چوپ پاتې کېدلو باندي انسان د ډېرو آفاتو څخه ساتل کېدلای شي او که دا ټول شيان نه وي بيا نو انسان ته دا غوره ده چې دستي مړ شي ځکه په دې وخت کي ژوند هيڅ هدف نه لري او تر بې هدفه ژوند مرګ ډېر ښه دی.
مولوي نورالحق مظهري
https://t.me/isalamimaqali

د امريکا او انګلیس لخوا د اسرائيلو احتمالي ننګه:

داسي ښکاري چې امريکا او انګليس د اسرائیلو ننګه کوي او په پلوۍ يې پر ايران بريدونه کوي؛ د دې څخه داسي ښکاري چې د ايران بریدونو اسرائيلو ته ډېر زيانونه اړولي او د دې اټکل کيږي چې اسرائيل دي په نظامي لحاظ ضعيف سي او په يواځي ډول دي د ايران په وړاندي جګړه و نه ګټي.

د کومي ورځي څخه چې د فلسطين پر ځمکه اسرائيلو ځان ته حکومت جوړ کړی دی د هماغه ورځي څخه امريکا او انګليس په ټول توان سره د اسرائيلو تر څنګ ولاړ دي او چې د هر چا لخوا اسرائيلو ته ګواښ متوجه کيږي امريکا د هغه په وړاندي د اسرائیلو مرسته کوي لکه د عربو او اسرائیلو په جګړه کې چې امريکا او انګلیس په تمامه معنی د اسرائیلو سره ولاړ وه او يا لکه نن چې د ايران په وړاندي د اسرائیلو سره دريږي.

تاريخ ته په کتو داسي ویلای سو چې ایران اوس د اسرائيلو لومړی هدف دی، که ایران ته ماتي ورکړي دستي به د سيمي نورو هيوادونو ته هم لاس اچوي او د ځان په وړاندي به ټولو احتمالي ګواښونه له منځه وړي.

د اسلامي نړۍ هيوادونه يې اوس ننداره کوي او ځينې خو لا د اسرائيلو سره مرسته هم کوي خو دا په يقین باندي وايو چې لکه د اسرائيلو چې دا لومړنی برید نه دی وروستنی به هم نه وي بلکې نور اسلامي هيوادونه په خاصه توګه نسبتا قوي هیوادونه به هم تر برید لاندي نيسي.

کاشکي د اسلامي هيوادونو مشرانو عقل درلودلای او اخف د شرینو يې پېژندلای وای تر څو د اسرائيلو په وړاندي يې معقوله پالیسي غوره کړې وای او د ځان او نورو اسلامي هیوادونه راتلونکی يې د اسرائیلو غوندي تېريګرو څخه ساتلای وای.
مولوي نورالحق مظهري

د ايران او اسرائيلو د جګړې څخه بايد موږ درس او عبرت واخلو:

دا خو يقيني خبره ده چې ټول حقيقي او رښتيني مسلمانان د اسرائيلو په شکست او بربادۍ خوشحاله دي ځکه اسرائيل د اسلامي نړۍ لپاره ډېر لوی او ستر خطر دی په خاصه توګه په داسي حالت کې چې اسلامي نړۍ ډېره سره پاشلې او بې اتفاقه هم ده، او که اسرائيل په دې جګړه کې برلاسه سي بيا به يې هيڅوک مخي ته د درېدلو جرأت ونکړي.

کوم شی چې موږ مسلمانانو ته ډېر مهم دی هغه دا دی چې موږ د دې جګړې د نوعيت څخه عبرت او درس واخلو ځکه دا جګړه د توري، ټوپک او سړيو جګړه نه ده بلکې د پرمختللي تکنالوژۍ او لويو وسلو جګړه ده؛ داسي جګړه ده چې د زرګونو کيلومټرونو څخه پر يو بل باندي واري کوي او په ډېر دقت سره د دومره اوږد مسافت څخه هدف ويشتلای سي.

اسرائيل د ايران په نسبت بيخي ډېر کوچنی هيواد دی او لږ نفوس لري خو په نظامي برخه کې دومره پر مخ تللی دی چې د ايران غوندي پر سترو هيوادونو يرغل کوي او پر شااوخوا يې عربي هيوادونه خو سوڼ هم نه سي ورته وهلی.

که ايران داسي مسلح وای لکه اسرائيل، لومړی خو اسرائيلو بريد نه ورباندي کوی او که يې کړی وای په يوه ورځ يې اسرائيل د خاورو سره خاوري کوی خو خبره ټوله په وسله او نظامي سمبالښت کې ده.

موږ مسلمانان بايد وږي او تږي وګرځو خو د ځانونو د ساتني لپاره تکنالوژي او پرمختللي وسلې لاس ته راوړو کنه نو د اسرائيلو غوندي بدمعاش هيوادونه به هميشه ګواښونه راته کوي او تل به د ځان او خپلو نورو مسلمانانو وړونو په دفاع کې پاتي راځو.

دا زما باور دی چې شرائطو ته په کتو نړۍ په دوو شيانو کې ورځ تر بلي پرمختګ کوي چې يو رسنۍ دي او بل تکنالوژي ده او ورځ تر بلي د ساينسي اختراعاتو بازار ګرميږي نو زموږ لپاره لازمه ده چې په دغه دواړو برخو کې هم د ځان دفاع ته او هم د اړتيا په صورت کې پر دښمن بريد کولو ته ځانونه پوره چمتو کړو تر څو مو ځان، هيواد، فکر او فرهنګ ټوله په آسانۍ سره وساتو. 

موږ مسلمانان به هم خپله بزرګي کوو او هم به په مادي برخه کې د نړۍ سره متوازن روانيږو ځکه زموږ په دين کې د اعداد عمومي فرمول موږ ته همدا لارښوونه کوي چې تاسي بايد ځانونه په مادي او معنوي دواړو قوتونو باندي سمبال کړئ. 

مولوي نورالحق مظهري

شيطان ته د هوښيار انسان خطاايستل ډېر سخت کار دی:

ژباړه: وهب ابن منبه ويلي دي: د غره ايسته کول او ډبره ډبره کول شيطان ته آسانه دی تر مقابلې د هوښيار مؤمن.

دا د مؤمن د عقل د ارزښت ښکارندويي کوي چې شيطان يې د مقابلې څخه عاجز دی او د عاقل مسلمان سره مقابله ورته دومره سخته ده چې د غره ټوټه ټوټه کول ورته تر هغه آسانه دی؛ دا يوه پرتله ده او هدف ورڅخه دا دی چې شيطان ته د عاقل مسلمان سره مقابله ډېره سخته ښکاري.

موږ بايد الله تعالی ته دعا وکړو چې موږ ته کامل عقل راکړي او د شیطان د دسيسو څخه مو وساتي همداسي هغه کارونه وکړو چې په هغو باندي د انسان عقل قوي کيږي.

قال وهب ابن منبه: و إزالة الجبل صخرة صخرة أهون علي الشيطان من مکابدة المؤمن العاقل.[العقل لابن ابي الدنيا ص 17]

مولوي نورالحق مظهري

پر ايران د اسرائيلو بريد:

دا يقیني خبره ده چې پر ایران باندي اسرائیلو په خپل سر بريد نه دی کړی بلکې د امريکا په مستقیم فرمان يې کړی دی او دا حمله د ايراني حکومت د سقوط لپاره نه دی سوې بلکې ايران ته د خطر يو زنګ دی چې يا به تر خپلو اټمي پروګرامونو تېريږي او يا به هم د عراق په برخليک اخته کيږي؛ د دې حملې تر شا ډېر اهداف پراته دي چې تر ټولو مهم يې د روسيې، شمالي کوريا، چين او ايران اتحاد له منځه وړل دي او د اسرائيلي جغرافیا د توسعې خوبونه رښتيا کول دي چې له مخکې څخه يهودانو  پلان ورته جوړ کړی دی.

امريکا به د اسرائیلو په واسطه په منځني ختيځ کې د ځان په وړاندي ټول احتمالي ګواښونه له منځه يوسي چې په نتيجه کې به اسرائيل د منځني ختيځ زبرځواک سي او د اسیايي هيوادونو د کنټرول لپاره به د امريکا تر ټولو ستره اډه ورڅخه جوړه شي چې بيا چين او روسيه هم د امريکا ګټو ته زیان نه سي رسولای، د ترکيې د پرمختګ مخه به ونيول سي او عربي هيوادونه به لا نور هم د امريکا په وړاندي د غلامۍ سر ټيټ کړي.

سياسي حالات ډېر پېچلي دي او په سوريې، لبنان او غزه کې تحولات د ځانه سره ډېر لوی پيغام لري، الله تعالی دي وکړي چې د مسلمانانو په ګټه تمام شي.

مولوي نورالحق مظهري

هغه وخت چې مسلمانانو تر ټولو قوي پوځ درلودی:

د عثماني خلافت پوځ د نړۍ تر ټولو قوي او پياوړی پوځ و، او په دريو پېړیو کې (له 1447م تر 1771م پورې) د نړۍ پر مخ داسي قوي پوځ نه و.

بیا یو بله پېړۍ (تر 1871م پورې) د نړۍ درېیم تر ټولو قوي پوځ و.

د یادونې وړ ده چې د یو نیمي پېړۍ (له 1517م تر 1683م پورې) د عثماني پوځ ځواک دومره زیات و، چې د نړۍ د ټولو پوځونو د ګډ ځواک سره برابر ګڼل کېدی.

امریکایي تاریخ‌پوه "مایکل اورين" وايي: عثماني پوځ تر خپلې وروستۍ شیبې پورې، د 1917م کال د لومړۍ نړیوالي جګړې تر پایه، له ماتي ډېر لیري و او هيچا د دې ګمان نه کوی چې عثماني پوځ دې په کومه جګړه کې ماتي وخوري.

په همدې جګړه کې، که څه هم عثماني خلافت په خپل تر ټولو کمزوري حالت کې و، خو بیا هم وتوانېد چې په یو وخت کې پر پنځو جبهو وجنګېږي، د ۲ میلیونه او ۹۰۰ زره عسکرو په شتون سره تقريبا د نړۍ د ټولو زبرځواکو هیوادونو سره جګړه وکړي.

په دې جګړه کې ۱۳ زره انګرېز عسکر عثماني پوځ ته تسلیم شوه چې دا د بریتانوي نظامي تاریخ تر ټولو سپکونکی تسلیم ګڼل شوی، لکه څنګه چې بریتانوي تاریخ‌پوه "جېمز موریس" یې بیانوي.

عثماني خلافت یواځې د کورنیو خیانتونو له امله مات شو، چې ملت‌پال سیکولرې تتريکي ډله، غداره ماسوني ډله، او لوی عربي خیانت یې د زوال لامل شول.

تر څو چې مسلمانان پر يوه اسلامي نظام سره راټول نه شي او تر خپل منځ پولي ماتي نه کړي تر هغه وخته به بيا د داسي قوي پوځ خاوندان نه شي.

ژباړه: مولوي نورالحق مظهري

چې هر چيري عقل وي هلته به دين او اخلاق هم وي:

ژباړه: ځينو اهل علمو ويلي دي: کله چې الله تعالی آدم عليه السلام ځمکي ته راشوه کړ جبريل عليه السلام د دريو شيانو سره ورته راغی چې هغه دين، اخلاق او عقل دی نو يې آدم عليه السلام ته وويل: الله تعالی تا ته د دغه دريو شيانو په منځ اختيار درکړی دی(هريو چې غواړې)، آدم عليه السلام وويل: ای جبريله! تر دغه دريو ما ښايسته شيان نه دي ليدلي مګر په جنت کې بيا يې خپل لاس عقل ته اوږد کړ او هغه يې ځان ته نژدې کړ، جبرئيل عليه السلام هغه دوو نورو ته وويل: پورته شئ (بيرته ولاړ شئ) هغو ويل: موږ ته امر شوی دی چې بايد د عقل سره و اوسو چې هر چيري عقل وي موږ هم بايد ورسره و اوسو، نو دا درې واړه شيان (دين، اخلاق، عقل) د آدم عليه السلام سره پاتې شول. او دا درې شيان تر ټولو ستر کرامت دی چې الله تعالی خپل بنده ته په هغو عزت ورکړی، او تر ټولو ستر نعمت دی چې بنده ته يې ورکړی دی. خو الله تعالی د دې دريو لپاره دښمنان هم پيدا کړي دي: خواهشات (نفساني غوښتنې)، شيطان، او نفسِ اماره (هغه نفس چې تل بدۍ ته انسان هڅوي). او ترمنځ يې جګړه روانه ده، کله يو غالب شي، کله بل، خو بريا يواځي د الله تعالی له لوري ده، چې هغه غښتلی او حکمت لرونکی دی.

د دې اثر څخه د عقل ډېر ارزښت په ډاګه کيږي چې هر څوک يې ولري نو هغه د ستري هستۍ درلودونکی دی او چې د چا سره عقل وي د هغه سره به ديانت او اخلاق هم وي او چې څوک د عقل څخه محروم شو بيا به د اخلاقو او ديانت څخه هم محروم وي.

وقال بعض أهل العلم لما أهبط الله تبارك وتعالى آدم إلى الأرض أتاه جبريل عليه السلام بثلاثة أشياء الدين والخلق والعقل فقال إن الله يخيرك بين هذه الثلاثة فقال يا جبريل ما رأيت أحسن من هؤلاء إلا في الجنة ومد يده إلى العقل فضمه إلى نفسه فقال للآخرين اصعدا فقالا أمرنا أن نكون مع العقل حيث كان فصارت الثلاثة إلى آدم عليه السلام وهذه الثلاثة أعظم كرامة أكرم الله بها عبده وأجل عطية أعطاه إياها وجعل لها ثلاثة أعداء الهوى والشيطان والنفس الأمارة والحرب بينها دول وسجال وما النصر إلا من عند الله العزيز الحكيم.[العقل لابن ابي الدنيا ص20]

مولوي نورالحق مظهري

نيکمرغه لوی اختر مو مبارک سه!

د ګروپ ټولو ګډونوالو او ملګرو ته د نيکمرغه لوی اختر د را رسېدلو مبارکي وايم، الله تعالی مو ټول عبادتونه او قربانۍ په خپل دربار کې قبول کړه او د ژوند په ټولو چارو کې مو بریاليتوب او سرلوړي په برخه سه.

موږ بايد کوښښ وکړو چې په داسي مبارکو او د خوشحالۍ ډکو ورځو کې د خپلو مسلمانانو وړونو سره مرسته وکړو په خاصه توګه د غزې مسلمانان په مالي مرسته او دعا کې ياد وساتو.

په درنښت:

مولوي نورالحق مظهري

د لوی اختر فلسفه، ارزښت او لمانځل:

ليکوال: مولوي نورالحق مظهري

د اختر د ورځي فلسفه:

د اختر ورځ هغه ورځ ده چې رسول الله صلی الله عليه وسلم د مسلمانانو لپاره د خوشالۍ او خوشبختۍ ورځ نومولې ده لکه څنګه چې د ابو داود شريف په حديث کې راځي: کله چې رسول الله صلی الله عليه وسلم مدينې منورې ته راغی خلکو دوې ورځي چې ورځ د نوروز او اوله ورځ د ميزان وه په اختريزو ځانګړيو مراسمو باندي لمانځلې رسول الله صلی الله عليه وسلم پوښتنه وکړه چې دا کومې ورځي دي چې تاسو يې لمانځی؟ هغوی وويل: موږ په جاهليت کې لمانځلې نو اوس يې هم لمانځو. 

رسول الله صلی الله عليه وسلم ورته وفرمايل: الله پاک تاسو ته د دغو ورځو په بدل کې تر هغو غوره دوې نوري ورځي درکړيدي چې تاسو يې د ځان لپاره اختر ونيسئ او په اختريزو مراسمو يې و لمانځئ چې ورځ د کوچني او ورځ د لوی اختر ده.

نو له هماغه ورځي څخه په اسلام کې د اخترونو په صفت همدغه دوې ورځي پېژندل کېږي او په اختريزو مراسمو يې لمانځل مسلمان ته روا کېږي نوري ورځي چې ځيني نور خلک ورته اختر وايي او په اختريزو مراسمو يې لمانځي په اسلام کې کوم ثبوت او ارزښت نه لري او مسلمان يې بايد د لمانځلو څخه په کلکه ډډه وکړي په خاصه توګه د نوروز ورځ چې مسلمان ته يې په هيڅ صورت لمانځل نه دی روا.

په خلاف د هغو خلکو چې عقيدې يې ضعيفي وي، د اسلام د دين په کامله کېدلو يې سر نه خلاصيږي او د ژوند په ټولو برخو کې د اسلام د دين بسيا او خود کفايي ورته نه معلوميږي دوی هغه ورځي لمانځي کومي چې په اسلام کې نه تنها دا چې ثبوت نه لري بلکې د ځينو د لمانځلو څخه خو صراحتا ممانعت راغلی وي او اسلام و هيڅ مسلمان ته د دې اجازه نه ورکوي چې هغه ورځي دي په ځانګړيو اختريزو مراسمو باندي و لمانځي آن تر دې چې د دې اجازه لا نسته چې د اختر په نامه يې ونوموي.

د اخترونو ورځي د هغو ورځو بدیل راغلي دي چې مخکې تر اسلام خلکو لمانځلې او د دې لپاره چې مسلمانان د خوشالۍ کولو لپاره ځانګړي ورځي ولري او د عبادت په کولو باندي یې مرتبې لوړي شي الله پاک ورته دغه مبارکې ورځي ورکړیدي.

د لوی اختر د ورځي فضايل:

1 – د لوی اختر ورځ د هغو لسو ورځو څخه يوه ورځ ده چې رسول الله صلی الله عليه وسلم د کال بهترينه ورځي بللي دي.

2 – د لوی اختر ورځ د مسلمانانو لپاره شرعي اختر دی، مسلمانان هر کال و دغه ورځي ته انتظار باسي او چې کله دا مبارکه ورځ را رسیږي په دې ورځي کې مسلمانان يو بل ته مبارکي ورکوي، او د نيکو اعمالو په کولو باندي الله جل جلاله ته ځانونه نژدې کوي ځکه په دې ورځ کې مسلمانان پر يوبل باندي پوښتنه کوي، صله رحمي مراعات کوي، اختريان حلالوي، د مسکېنانو سره مرسته کوي، په اجتماع باندي د اختر لمونځ آداء کوي، د تشريق تکبيرونه وايي، پر ځان او اولاد باندي پيراخي د روزۍ کوي او داسي ډېر نور ښه کارونه سر ته رسوي، چې دا ټوله د دې ورځي پر ارزښت او فضيلت باندي دلالت کوي.

3 – د لوی اختر ورځ د لوی حج ورځ ده په دې ورځو کې حجاج کرام د حج ډېر افعال او مناسک سر ته رسوي لکه طواف کول، د صفا او مروا تر منځ تګ کول، شکريه حلالول، د سر د ورېښتيانو خريل يا لنډول او د جمرة العقبة ويشتل، دا ټوله هغه کارونه دي چې د دې ورځي پر فضيلت او ارزښت باندي دلالت کوي.

4 – د اختر ورځي فضيلت په يوې ورځي کې نه خلاصيږي بلکې څو ورځي نور هم دوام کوي ځکه درې ورځي د اختر وروسته هم ډېري معززي ورځي دي چې مسلمانان پکې ډېر ښه اعمال سر ته رسوي.

نو موږ مسلمانان بايد ودې مبارکې ورځي ته د ډېر عزت او احترام په سترګه و ګورو او په ډېرو ښو مراسمو يې و لمانځو.

د منکراتو څخه د ځان ساتنه:

کله چې الله پاک پر انسان خپل خاص رحمت وکړ او داسي ورځ يې ورکړه لکه ورځ د اختر نو د انسان لپاره هم دا لازمه ده چې د الله پاک شکر پرځای کړي چې يقينا د شکر په آداء کولو د انسان لپاره د الله پاک رحمتونه او نعمتونه ډېريږي لکه د آيت مفهوم چې همداسي دی: چې ای بندګانو که چېري تاسو زما شکر آداء کړ نو زه به خپل نعمتونه نور هم  درباندي ډېر کړم او که مو کفران د نعمت وکړ بيا نو پوه سئ چې زما عذاب ډېر سخت دی.

د الله پاک د شکر آداء کول په لاندي شيانو کولای شو:

• د اختر په ورځو کې بايد د اسراف څخه ځان وساتو، د شيرينۍ او ځينو خوراکې توکو په رانیولو او استعمالولوکې اعتدال مراعات کړو، که څوک د ځان او خپل کور لپاره شيريني رانيسي نو د بل مسکېن غم هم بايد ورسره وي، د دې پر ځای چې پر شيرينۍ او خوراکې شيانو ډېري روپۍ لګوي هغه دي و يو مسکېن ته ورکړي تر څو مسکېن هم ورڅخه خوشاله سي، الله پاک هم ورڅخه خوشاله سي، او ځان د الله پاک د رحمت مستحق هم وګرځوي.

•  د اختر په مبارکو ورځو کې بايد انسان ځان د بې فايدې او عبثو کارونو څخه وساتي لکه د سپيو، خروسانو، هګيو او نورو حيواناتو د جنګولو څخه، ځکه متقي انسان دا نه دی چې نفلي عبادات ډېر کوي بلکې متقي او پرهيزګار انسان هغه دی چې د عباداتو د کولو ترڅنګ د محرماتو څخه هم ځان ساتي.

• د اختر په ورځو کې دي د غير شرعي او ناروا رواجونو څخه  ځان وساتي، ځيني داسي مراسم شته چې نه تنها دا چې جايز نه دي او فايده نه لري بلکې شرعا حرام او ناروا دي لکه د موسيقۍ محفل جوړول، د شراب څښلو او ورقو کولو مجلس جوړول او دېته ورته نور محافل چې ځيني د دين څخه ناخبره خلک يې په دې مبارکو ورځو کې جوړوي. 

همدا راز په دې ورځو کې ځيني خلک فاتحه نيسي چې داکار هم شرعا نه دی روا ځکه دا ورځي د مصيبت لپاره نه بلکې د خوشالۍ لپاره دي.

• لکه په نورو ورځو کې چې مسلمان لمونځ په جماعت سره کوي د اختر په ورځو کې هم بايد مسلمان لمونځ په جماعت سره وکړي او په دې پلمه چې ورځ د اختر ده او زما مصروفیتونه ډېر دي د جماعت پرېښودل ورته نه رواکېږي.

• په ځينو سيمو كې داسي رواج دی چې د اختر مخکې د هر چا مړی سوی وي هغه دغه اختر نه لمانځي، نوي کالي نه اغوندي، ځان نه پاکوي او هیڅ ډول اختریز مراسم نه ترسره کوي چی دا غلط کار او غلط رواج دی موږ باید د دې رواج څخه ځان وساتو.

• همداسي کور ته چې د اختر مخکې یې مړی سوی وي په ځینو ځایونو کې د کلي خلک او امام ټوله په یووار د فاتحې لپاره ورځي سره د دې چې د هغه شرعي درې ورځي فاتحه خو مخکې خلاصه سوې وي دوی هم مخکی تسلیت ورکړی وي خو د اختر په ورځ بیا ورځي دا رواج هم هیڅ شرعي ثبوت نه لري او موږ باید ورڅخه ډډه وکړو ځکه شرعا تر درو ورځو اضافه مصیبت په اسلام کې نسته دا چې څو میاشتي یا هفتې وروسته دوی ورځي بیرته یې مصیبت را تازه کوي دا خپله یو غیر شرعي عمل دی.

د اختر د ورځي آداب:

د دې مبارکې ورځي د آدابو د پرځای کولو لپاره بايد مسلمان مخکې تر دې چې د لمانځه لپاره عيدګاه ته ولاړ سي غسل وکړي، ښه کالي واغوندي، عطر وکاروي او د اختري تر حلالولو پوري دي ځان د خوراک څخه وساتي.

په دې ورځي کې بايد مسلمان خپل اړ او ناداره ګاونډيان هېر نکړي ځکه چې په دې ورځي کې نفلي صدقات ډېر ثواب لري.

کله چې عيدګاه ته ځي تکبيرونه دي نه هېروي، پر يوې لاري دي ولاړ سي او پر بلي لاري دي بيرته خپل کورته راسي، په لوی اختر کې دي مخکې تر تللو و عيدګاه هیڅ شی نه خوري بلکې د خپل اختري تر حلالولو پوري دي صبر وکړي کله چې یې اختری حلال کړ خپل امساک دي د اختري په غوښو باندي مات کړي.

د عیدګاه د لمانځه وروسته چې کله د خپل مسلمان ورور سره مخامخ کېږي د ځان او د خپل مسلمان ورور د عباداتو د قبوليت دعاء دي وکړي ځکه په صحابه وو کې دا رواج وو چې د اختر په ورځ به  دوی سره مخامخ کېدل نو يو بل ته به يې ويل: تقبل الله منا ومنکم صالح اعمالنا. يعني الله پاک دي زموږ او ستاسو نيک اعمال قبول کړي.

د رسول الله صلی الله عليه وسلم د لارښوونو پراساس بايد هر مسلمان نور مسلمانان د خير کارونو ته تشويق کړي او د بدو کارونو څخه يې را وګرځوي. 

کله چې د عیدګاه څخه کور ته راسي خپل اختری دي حلال کړي، د اختري په حلالولو کې ښه خبره دا ده چې خپله یې حلال کړي که یې خپله نه شو حلالولای بل څوک دي ورته حلال کړي خو خپله دي ورته ودریږي.

د اختري په غوښو کې سنت طریقه دا ده چې غوښي یې درې برخي سي یوه برخه یې خپله وخوري بله برخه یې خپلو اړو خپلوانو ته ورکړي او درېیمه برخه دي بېګانه مسکینانو ته ورکړي.

اختر د چا لپاره دی؟

يو څوک د اختر په ورځ د حضرت علي رضي الله عنه کور ته ځي که ګوري چې مخته يې ارزان قيمته او عادي خواړه ايښي دي دا سړی ورته وايي: ای علي(رضي الله عنه) د اختر ورځ ده خو ته د ارزان قيمته خوړو څخه استفاده کوې؟ حضرت علي رضي الله عنه ورته فرمايي: «ليس العيد لمن لبس الجديد، إنما العيد لمن طاعته تزيد». يعني اختر د هغه چا لپاره نه دی چې نوي کالي واغوندي بلکې اختر د هغه چا لپاره دی چې ډير طاعت او بندګي وکړي.

«ليس العيد لمن حاز الدرهم والدينار... إنما العيد لمن أطاع العزيز الغفار». اختر د هغه چا لپاره نه دی چې ډېر دراهم او دنانير لاسته راوړي بلکې اختر د هغه چا لپاره دی چې د عزيز اوغفار الله پاک اطاعت وکړي.

نو د هغو خلکو لپاره دي خوشالي او مبارکې وي چې د ذوالحجې په نورو ورځو کې یې عبادت کړی وي، د مساکېنو او فقيرانو سره يې مرسته کړې وي او پوره تقوی يې لاسته راوړې وي ځکه اصلي اختر هم د دوی لپاره دی.

د اختر د ورځي پيغام:

د اختر ورځ د مسلمانانو لپاره د يووالي او اتحاد د ثابتوالي ورځ ده، د اختر ورځ د توبې او مغفرت ورځ ده، د اختر ورځ د نورو اړو مسلمانانو د حاجت پوره کولو ورځ ده.

دېته بايد تل ډېره پاملرنه ولرو چې مسلمانان بايد هميشه د دښمنانو په مقابل کې خپل يووالی او اتفاق په ثبوت ورسوي په ځانګړې توګه پداسي ورځي کې چې د اجرت او مزدورۍ ورځ ياديږي، هغه ورځ چې مسلمانان په يو ځای کې په يوه امام پسې د اختر لمونځ آداء کوي چې دا خپله پر فکري، عقيدتي او عملي وحدت او يووالي دلالت کوي او د دې ښکارندويي کوي چې مسلمانان د ځايونو، قومونو، رنګونو او ژبو د توپير سره سره د يوې کورنۍ په شان دي او دا بايد موږ مسلمانان د ځان وظيفه وبولو چې ټوله اوږه پر اوږه په عيدګاه کې په يوه امام پسې د اختر لمونځ آداء کړو او بيرته په ډېري خوښۍ او خوشالۍ سره خپلو کورونو ته  ستانه سو.

د اختري په اړه د عوامو ځيني غلطياني:

د اختري په اړه دغه لاندي شيان چې په ځينو ځايونو کې رواج دي هيڅ اصل او حقيقت نه لري موږ بايد ځان ورڅخه وساتو:

1 – مخکې تر حلالولو د اختري سترګي په رانجو او يا بل شي باندي تورول.

2 – د اختري په خوله باندي مالګه يا شيريني ورکول او هغه بيا تر څه وخته د تبرک لپاره ساتل.

3 – د اختري ورېښتيان يا پړی د تبرک لپاره د ځانه سره ساتل.

4 – د اختري د حلالولو په وخت کې چې کومه وينه توی سوې وي هغه وينه اخيستل بيا مخ پر قبلې پر يو ديوال باندي د هغې مښوول.

دا هغه شيان دي چي په ځينو ځايونو کې رواج دي خو هيڅ حقيقت نه لري بايد موږ ځانونه ورڅخه وساتو.

د اختري حيوان هم لکه نور حيوانان داسي حلاليږي، شرعي دستور دا دی چې مخکې تر حلالولو د حيوان، چاړه بايد ښه تېره کړل سي او په شرعي طريقه باندي ذبح کړل سي، د اختري ذبح لکه نارينه چې يې کولای سي ښځينه يې هم کولای سي.

مولوي نورالحق مظهري

اختری(قرباني) د څه شي لپاره کيږي؟

د اختري د وجوب لپاره ډېر حکمتونه سته خو موږ يې يو څو دانې ذکر کوو:

1 – اختری کول د ابراهيم عليه السلام سنت دی موږ هم د هغه د سنت په ژوندي ساتلو باندي امر سوي يو لکه رسول الله صلی الله عليه وسلم چې فرمايي: سنة ابيکم ابراهيم. يعني ستاسو د پلار ابراهيم عليه السلام سنت دی.

2 – د اختري په حلالولو کې پر خپل ځان، اولاد، کورنۍ، دوستانو او مسکينانو باندي پيراخي د رزق ده او دا کار د الله جل جلاله ډېر خوښيږي.

څوک چې د طاقت او توان سره پر خپل اولاد باندي د رزق او روزۍ  پيراخي کوي، د خپلو خپلوانو او نورو مسکينانو سره مرسته کوي دا کار د الله جل جلاله ډېر خوښيږي له همدې امله د اختري په غوښو کې مستحب دا دی چې درې  برخي سي يوه برخه يې انسان خپله د خپلو اولادونو سره وخوري، بله برخه يې خپلو اړو خپلوانو ته ورکړي او درېيمه برخه يې نورو بېګانه مسکينانو ته ورکړي.

3 – د اختري په حلالولو باندي د الله جل جلاله شکر اداء کيږي ځکه د دې تر څنګ چې د اختري په کولو باندي د الله پاک امر عملي کيږي د الله تعالی د رضايت لپاره مالي لګښت او مصرف هم کيږي چې د الله جل جلاله د خوشالۍ سبب جوړيږي.

4 – د اختري په کولو باندي انسان ته ثواب په لاس ورځي  لکه په فضائلو کې د اختري چې راځي: د اختر په ورځ کې تر بل هر عمل الله پاک ته د اختري حلالول ډېر خوښ دي او انسان ته د اختري د غوښو، ښکرونو، ورېښتيانو او ښنګوروکو په مقابل کې ثواب ورکول کيږي او د اختري د لومړي څاڅکي ويني سره د انسان هره ګناه ورته بخښل کيږي.[سنن ترمذي]

مولوي نورالحق مظهري

ولس بايد خوله ولري او مشران بايد غوږونه ولري:

ژباړه: حسن بصري رحمه الله فرمايي: يو سړي عمر رضي الله عنه ته وويل: ای عمره د خدای څخه و وېرېږه! او دا خبره يې بيخي ډېره ورته وکړه؛ يو کس دغه سړي ته وويل: چوپ سه امير المؤمنين ته دي ډېري خبري وکړې! عمر رضي الله عنه ورته وويل: پرې ايږده په دوی کې به خير نه وي چې موږ ته يې و نه وايي او په موږ کې به خير نه وي چې د دوی څخه يې و نه منو.

يعني پرې ايږده چې خپلي خبري ما ته وکړي؛ په دوی کې به هيڅ خير نه وي چې موږ ته خپلي خبر ونکړي او په موږ کې به هيڅ خير نه وي چې د دوی خبري و نه منو.

په بل روايت کې راځي چې يوه ښځه د أم حکيم په نامه د حضرت عمر رضي الله عنه مخي ته ولاړه سوه نيوکه يې ورباندي وکړه او ورته ويې ويل: د خدای څخه و وېرېږه ای عمره! د ناستو کسانو څخه يو نفر اراده وکړه چې ښځه په چپلاخه/څپېړه ووهي، عمر رضي الله عنه منع کړ او ورته ويې ويل: پرې ايږده چې خپله خبره وکړي! زما دې په الله قسم وي چې په دوی کې هيڅ خير نسته که خپلي خبري موږ ته ونکړي او په موږ کې هيڅ خير نسته چې د دوی خبرو ته غوږ و نه نيسو.  

په کوم نظام کې چې ملت خپلي مشورې، وړانديزونه او سالمي نيوکي د مسئولينو تر غوږو پوري ورسوي او مسئولين يې هم په ورين تندي واوري لکه حضرت عمر رضي الله عنه چې د دغه سړي او د دغې ښځي خبري واورېدلې يقينا چې نظام به هم سمبال وي او هم به د خپل ولس ډېر باور تر لاسه کړي ځکه د هر ځای خپلواک نظام د هماغه ځای د خلکو څخه جوړ دی نو که د خلکو او نظام تر منځ پوره همږغي او د يو بل په وړاندي پوره خواخوږي  موجوده وي هيڅ کله به د نظام او ولس تر منځ منفي واټن نه پيدا کيږي او که خلک خپل ږغ تر مسئولينو پوري و نه رسوي او يا يې مسئولين ورڅخه وا نه وري يقينا چې دواړو د يو بل په وړاندي خپل مسئوليت سر ته نه دی رسولی او د کارونو په پرمختګ کې يې د يو بل سره مرسته نه ده کړې. 

خلاصه داسي ويلای شو چې ملت بايد خوله ولري يعني د خپل نظام په اړه مشرانو ته مشوره ورکړي او مشران بايد غوږونه ولري يعني د ملت خبره واوري او غور ورباندي وکړي، کوم ملت چې د خپل دولت سره مشورې نه شريکوي او يا د اړتيا په صورت کې سالمه نيوکه د مسئولينو تر غوږو پوري نه رسوي د حضرت عمر رضي الله عنه د خبري په حواله په داسي ملت کې خير نشته او که چارواکي د خلکو پر خبرو غوږ و نه نيسي او د هغوی خبري يا سالمي نيوکي وا نه وري بيا نو د حضرت عمر رضي الله عنه د خبري حواله په داسي چارواکو کې خير نشته.

عن الحسن البصري أن رجلا قال لعمر بن الخطاب: اتق الله يا عمر!(واکثر عليه) فقال له قائل: اسکت فقد أکثرت علي أميرالمؤمنين فقال له عمر: دعه، لا خير فيهم إن لم يقولوا لنا، و لاخير فينا إن لم نقبل.[الخراج ص 12]

قالت له أم حكيم بنت الحارث اتق الله يا عمر، فقام إليها أحد الحاضرين يريد لطمها، فمنعه عمر وقال له: دعها تقول، فوالله لا خير فيهم إن لم يقولوها، ولا خير فينا إن لم نسمعها.[الفتنة في عهدالصحابة98]

مولوی نورالحق مظهری