د حسد اړوند جالب معلومات:

۱ - حسد کوونکی د الله تعالی دښمن دی:

ژباړه: ابن ابجر وايي: ما په ځينو کتابونو کي ليدلي دي چي الله تعالی فرمايي: حسد کوونکی انسان زما د نعمت دښمن دی، زما فيصلې او قضاء ته په خښم دی او زما په بندګانو کي زما په تقسيم باندي خوشحال ندی.[المجالسة وجواهرالعلم۶۵۸]

کوښښ وکړئ چي د هيڅ مسلمان سره حسد ونکړئ تر څو خدای مکړه د الله تعالی د نعمتونو دښمنان، د الله تعالی فيصلې ته په خښم او د الله تعالی په تقسيم باندي خوابدي و نه ګرځی.

په اصل کي حسد کول د الله تعالی سره دښمني ده ځکه نو بايد هر مسلمان ځان ورڅخه وساتي او نور مسلمانان هم د حسد کولو څخه را وګرځوي.

۲ - حسد کوونکی د الله سره بې ادبي کوي:

ژباړه: خبر اوسه! هغه چا ته چي زما سره حسد کوي ووايه: آيا ته پوهېږې د چا سره دي بې ادبي کړې؟ د الله سره دي د الله پر کړو باندي بې ادبي کړې ځکه چي ته په هغه شي باندي نه يې خوشحاله چي الله ماته راکړی دی.[شعب الایمان ۶۲۲۲]

حسد کوونکی د هر چا سره پر دې باندي حسد کوي چي ولي دغه فلانی حالت لکه علم، منصب، اعتبار او مال فلاني شخص ته ورکول سويدي؟ چي دا ټوله و هر انسان ته د الله تعالی له خوا ورکول کيږي نو په اصل کي دغه حسد کوونکی پر الله تعالی باندی اعتراض کوي او د الله تعالی په تقسيم نه وی خوشحاله کنه نو د الله پر ورکړي به يې د هيچا سره حسد نه کولای.

۳ - د حسد کوونکي درې دانې نښي:

ژباړ: وهب بن منبه وايي: د حسد کوونکي لپاره درې نښي دي: مخامخ چاپلوسي کوي، پس له شا غيبت کوي او په مصيبت باندي خوشحاله کيږي. [التوبيخ والتنبيه ۷۱]

يعني د حسد کوونکي انسان لپاره دغه درې نښي سته:

الف – د هغه چا مخ ته چي دی ورسره حسد کوي چاپلوسي او غوړمالي کوي.

ب – د هغه چا چي دی ورسره حسد کوي پس له شا غيبت کوي.

ج – د هغه چا چي دی ورسره حسد کوي په مصيبت باندي خوشحاله کيږي.

۴ - حسد کوونکی خپل هدف ته نه رسيږي:

د ربيع څخه روايت دی چي په لومړي کتاب کي ليکلي دي: حسد کوونکی په خپل حسد بېله ځانه بل هيچا ته تاوان نه رسوي او هغه چا ته ضرر نسي رسولای چي دی حسد ورسره کوي، د حسد کوونکي حسد دی نامراده کوي او حسد کړه سوی که صبر وکړي نو دغه صبر به ورته نجات ورکړي الله جل جلاله فرمايي: يقينا چي څوک ووېريږي او صبر وکړي نو الله د نيکو انسانانو مزدوري نه ضائع کوي.[التوبيخ والتنبيه۷۸]

یعني حسد کوونکی خپل هدف ته نسي رسېدلای بلکي خپل ځان ته به تاوان ورسوي او په صبر باندی انسان د حسد کوونکي د شر څخه نجات پیدا کولای سي.

۵ - حاسد ډېر سپک دښمن دی:

ژباړه: يحيی بن خالد وايي: حاسد ډېر سپک دښمن دی خپل د کينې ختمول نسي درک کولای مګر په آرزوګانو سره.[المجالسة وجواهرالعلم۶۸۱]

يعني حاسد دومره سپک دښمن دی چي ستا سره خپله کينه او کرکه په آرزوګانو باندي ختموي ځکه دی تل ستا په اړه منفي تصور کوي او تر خپله وسه ستا لپاره ورانوونکي پلانونه جوړوي او خپل په زړه کي ستا څخه د نفرت اور په آرزوګانو او تصوراتو وژني.

۶ - حاسد انسان څنګه خوشحاله کيږي؟

ژباړه: معاويه رضي الله عنه فرمايي: ټوله خلګ زه خوشحاله کولای مګر هغه څوک چي د نعمت له کبله حسد راسره کوي؛ ځکه هغه بېله دې چي هغه نعمت زوال سي په بل شي باندي نه خوشحاله کيږي.[المجالسة وجواهرالعلم۶۵۷]

دداسي چا څخه ځان ساتئ چي تا ته د الله لخوا پر درکړل سوي نعمت حسد کوي ځکه داسي څوک ګرسره نه خوشحاله کيږي مګر داچي هغه نعمت ستاسو څخه زوال سي.

۷ – حسد کوونکی ظالم او مظلوم دی:

ژباړه: اصمعي وايي: ما د يو صحرايي څخه واورېدل چي ويل يې: ما ندی ليدلی هيڅ داسي ظالم چي د مظلوم سره دي مشابه وي مګر حسد کوونکی چي غمګيني به ورسره لازمه وي، هميشه به خوار وي، په عقل به حيران وي او پښېمانتيا به يې نه خلاصيږي.[الفوائد المتنقاة]

نو پر ځان باندي زړه وسوځوئ او د چا سره حسد مکوئ!

مولوي نورالحق مظهري

د قناعت او تواضع ګټه:

ژباړه: بزرجمهر حکيم ويلي دي: د قناعت ميوه راحت دی او د تواضع ميوه محبت دی.

يعني څوک چي قناعت وکړي راحت به لاس ته راوړي او څوک چي تواضع وکړي محبت به لاس ته راوړي.

قَالَ بُزْرُجَمْهَرُ الْحَكِيمُ: ثَمَرُ الْقَنَاعَةِ الرَّاحَةُ، وَثَمَرُ التَّوَاضُعِ الْمَحَبَّةُ.[المجالسة وجواهرالعلم2441]

مولوي نورالحق مظهري

د مشرانو لپاره مهمي خبري:

ژباړه: صالح بن کيسان وايي: زهري د هشام بن عبدالملک څخه موږ ته راغی او ويې ويل: نن يو سړي د اميرالمؤمنين مخته داسي ښه خبري وکړې چي ګرسره ما داسي خبري نه وې اورېدلې، سړي داسي ورته وويل: ای اميرالمؤمنينه زما څخه څلور داسي خبري واوره چي په هغو کي ستا د دين، باچهۍ، آخرت او دنيا ګټه ده. اميرالمؤمنين ورته وويل: هغه کومي خبري دي؟ هغه ورته وويل: د هيچا سره داسي وعده مکوه چي ته يې د پوره کولو اراده نلرې، تا دي نه خطاباسي لوړه آسانه ځمکه چي کښته ځمکه سخته او ږيږه وي او پدې باندي پوه سه چي کارونه آخره لري نو د پايلو سره يې احتياط کوه او زمانه شېبې او لحظې دي ځکه نو احتياط کوه. 

يعني د کوم کار د کولو اراده چي نلرې يا يې نسې کولای د هغه کار وعده خلګو ته مه ورکوه ځکه پداسي حالت کي ددې ترڅنګ چي سړی درواغجن ښکاري خلګ ورباندي بدګمانه کيږي او شخصيت يې تر پوښتني لاندي راځي، همداسي د سخت مهم کار څخه آسانه بې ارزښته کار ته مه مخه کوه ځکه مهم کار چي هر څومره سخت وي کولو ته يې بايد لاره پيدا سي او په لومړيتوب کي وګرځول سي، همداسي د کارونو په پايله او نتيجه کي فکر کوه تر څو بې هدفه ولاړ نسې او د کارونو نتيجه در څخه ورکه نسي او د وخت شرائطو او ارزښت ته ډېره پاملرنه وکړه ځکه په وخت کي ددې تر څنګ چي هر ډول تغييرات راځي د انسان عمر بلل کيږي بايد يې انسان د تېرېدلو سره ډېر احتياط وکړي.

قَالَ صَالِحُ بْنُ كَيْسَانَ: خَرَجَ عَلَيْنَا الزُّهْرِيُّ مِنْ عِنْدِ هِشَامِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ، فَقَالَ: لَقَدْ تَكَلَّمَ الْيَوْمَ رَجُلٌ عِنْدَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينِ مَا سَمِعْتُ كَلامًا أَحْسَنَ مِنْهُ، فَقَالَ لَهُ: يا أمير المؤمنين! اسمع مِنِّي أَرْبَعُ كَلِمَاتٍ فِيهِنَّ صَلاحُ دِينِكَ وَمُلْكِكَ وَآخِرَتِكَ وَدُنْيَاكَ. قَالَ: وَمَا هُنَّ؟ قَالَ: لا تَعِدَنَّ أَحَدًا عِدَةً وَأَنْتَ لا تُرِيدُ إنجازها، ولا يغرنك مرتقى سَهْلا إِذَا كَانَ الْمُنْحَدَرُ وَعِرًا، وَاعْلَمْ أَنَّ لِلْأَعْمَالِ آخِرًا؛ فَاحْذَرِ الْعَوَاقِبَ، وَأَنَّ الدَّهْرَ تَارَاتٌ؛ فَكُنْ عَلَى حَذَرٍ.[المجالسة وجواهرالعلم۲۴۳۶]

مولوي نورالحق مظهري

د حسد تاوانونه او علاج يې:

حسد هغه ناوړه قلبي عمل دی چي انسان ته ورڅخه ډېر تاوانونه رسيږي، پدې خاطر دی چي په اسلام کي حسد قطعًا حرام دی او حرمت يې په قرآن او حديث باندي ثابت دی.

کڅه هم د حسد تاوان کله ناکله حسد کېدونکي انسان ته هم رسيږي هغه داسي چي حسد کوونکی انسان تل د حسد کېدونکي لپاره د بدمرغۍ او هلاکت غوښتونکی وي، تل د هغه د بربادۍ لپاره تدبيرونه او پلانونه جوړوي او د توان درلودلو په صورت کي يې عملي کول د ځان مسئوليت بولي چي په نتيجه کي د ظاهري ضرر را پورته کېدل ورسره احتمالا تړلی وي خو د حسد تاوانونه ډېر خپله حسد کوونکي انسان ته رسيږي.

د حسد تاوانونه په لومړي قدم کي دوه قسمه دي، ظاهري تاوانونه او معنوي تاوانونه:

 ظاهري تاوانونه يې دا دي: 

۱. حسد کوونکی تل په خپل زړه او نفس کي د درد او تنګۍ احساس کوي په خاصه توګه چي کله حسد کېدونکی انسان هغه شی تر لاسه کوي چي دی يې د هغه لپاره نه غواړي او يا هم  ورڅخه هغه مصيبت ليري کيږي کوم چي دی يې د هغه لپاره غواړي.

۲. حسد کوونکی تل په خيالاتو او تصوراتوکي ډوب وي، د ځانه سره خبري کوي، خيالي پلانونه جوړوي او ګډوډ خوبونه ويني.

۳. د حسد کوونکي انسان زړه هميشه ډک وي، نه خالي کيږي او د حسد کېدونکي انسان په هکله چي کومي خبري کوي او يا کوم تصورکوي د هغه څخه نوري خبري او نور تصورونه پيدا کيږي او دا لړۍ تر هغه وخته پوري دوام پيدا کوي ترڅو چي حسد ختم کيږي.

۴. حسد کوونکی انسان کله نا کله د نورو خلګو مخي ته په حسد کېدونکي إنسان پسې داسي خبري کوي چي په هغه کي هيڅ شتون نلري چي په نتيجه کي په خلګو کي رسوا کيږي او نوم يې بديږي.

۵. حسد کوونکی انسان د پورته خطرناکه عوارضو په درلودلو سره آخر په عقلي عصبي ناروغۍ اخته کيږي چي دا يې د هلاکت او بربادۍ لومړی پيل دی ځکه وروسته تر دې چي دی خپل عقل له لاسه ورکړي او عصبي توازن يې وران سي نور نو خپل هيڅ کار په سمه توګه نسي کولای چه په هر ډګر کي به يې تاوانونه په برخه وي، آن چي په خپل کورکي د خپلي کورنۍ سره نورمال ژوند نسي کولای تشنج، تند برخورد او عجولانه کارونه يې طبيعت جوړسوی وي.

 معنوي تاوانونه يې دا دي:

۱. د حسد په کولو يې نيکۍ خرابيږي او ګناهونه يې ډېريږي.

۲. الله پاک ورڅخه خوابدی کيږي او شيطان ورڅخه خوشحاله کيږي.

۳. د عبادت په خوند نه پوهيږي کله ناکله عبادت ورڅخه هېريږي.

۴. تل د سوء ظن او بدګمانۍ په ګناه باندي اخته وي ځکه چي د جانب مقابل هر حرکت اوکار ورته بد ښکاري.

۵. په کارونوکي يې للهيت له منځه ځي او هرکار د يوه خاص دنيوي هدف لپاره کوي.

 د حسد علاج: 

۱. حسد د نورو غټو ګناهونو غوندي يوه غټه ګناه ده، لکه نور ګناهونه چي مسلمان يې ځان په نه کولو باندي مکلف بولي د حسد په نه کولو باندي هم بايد ځان مکلف وبولي.

۲. د هر چا سره دوستي او دښمني بايد تنها د الله جل جلاله لپاره وسي که د يو بل غرض لپاره وي نوطعبا د غرض د نه تر لاسه کېدلو په صورت کي حسد پيدا کيږي.

۳. که د يوچا يوکار يې نه خوښيږي نو مخکي تر دې چي هغه سړی محکوم کړي او په اړه يې د ځانه سره فکر وساتي د خپل ځان سره دي حساب وکړي شايد دی خطا وتلی وي.

۴. هيڅ وخت دي د ګمان پر بنسټ حکم نکوي ترڅو چي يې پر يو شي باندي يقين نه وي راغلی په اړه دي د هيچا سره اړيکه نه پرې کوي.

۵. د هيچا د شخصيت سره دي دښمني نکوي بلکي دوستي او دښمني بايد د انسان د عمل په خاطر وي ځکه د شخصيت سره دښمني ددې لامل کيږي چي د هغه په هرځلي ليدلو سره او يا د هغه د نوم په اورېدلو سره د انسان په زړه کي حسد پيدا سي.

۶.  که يو څوک د بل انسان په اړه ورته يوه خبره کوي ددې پر ځای چي د دغه سړي خبره ومني بايد د هغه څخه خپله وپوښتي او يا دي هم ياد سوی عمل محکوم کړي خو شخصيت ته دي توهين نکوي او ندي هم په فکر کي د هغه د شخصيت په اړه منفي سوچونه کوي کنه نو ارومرو حسد ورڅخه پيداکيږي.

۷.  د هيچا سره دي په ژوند او معامله کي پلمې نه لټوي بلکي د ښه ژوند دوام او د ستونزو حل دي خپل هدف وګرځوي.

۸. خپل مسکنت، سرمايه او وظيفه دي د نورو خلګو سره نه مقايسه کوي بلکي چي څومره لري هماغه دي د ځان استحقاق وبولي او د الله په ورکړه دي قناعت وکړي.

۹.  په دنيا او سرمايه کي دي د چا سره رقابت نکوي بلکي په دين او تقوی کي دي سالم رقابت وکړي ځکه څومره چي د انسان دين قوي کيږي او تقوی يې ډېريږي په هماغه پيمانه يې زړه صفا کيږي او د حسد پيدا کېدلو مخه نيول کيږي.

۱۰. هر چا ته دي ددې اجازه نه ورکوي چي دده په نماينده ګۍ خبري او يا کار وکړي مګر هغه څوک چي دی ورباندي پوره باور ولري.

۱۱. په کوم شي باندي چي يې سر نه خلاصيږي چي آيا پدې کار کي حسد سته او که نسته د هغه په اړه دي د علماؤ څخه پوښتنه وکړي.

۱۲. د هرچا د کنايې او اشارې مصداق دي ځان نه بولي بلكي د ځانه سره دي محاسبه وکړي کوم کار چي پکښې وي د هغه په اړه دي د خبري په توجه باندي خوا نه بدوي او کوم کار چي په ده کي نه وي د هغه په اړه د خبري مصداق دي بل څوک وبولي.

الله پاک دي مو د ټولو اقسامو څخه د حسد وساتي

مولوي نورالحق مظهري

د جاهلیت په زمانه کي د قومي عصبيت څو ډولونه:

د جاهلیت په زمانه کي د نورو منکراتو تر څنګ د قومي عصبیت یا تعصب منکَر هم شتون درلودی چي په ټولنه کي ورڅخه ډېر نفرتونه پیدا سوي وه او د قومي تعصب له امله په نړۍ کی ډېر لوی لوی جنګونه سویدي او په زرهاوو انسان پکښې وژل سویدي خو د اسلام د راتګ سره د قومي عصبيت پر ټولو ډولونو بندیز ولګېدی او ټول مسلمانان پدې باندي امر سوه چي تنها د اسلام تر نامه لاندي د یو بل تر څنګ ژوند وکړي او هیڅوخت د یو بل پر ضد د قومۍ او قوم پرستۍ ناره اوچته نکړي؛ د جاهلیت په زمانه کي د قومي عصبیت ځیني ډولونه په لاندي ډول وه:
۱ – په نسب او قومۍ باندي فخر کول؛ د جاهليت په زمانه کي دا عصبيت بيخي ډېر وو او پردې باندي کله نا کله د قومونو تر مينځ غټي غټي جګړې کېدلې خو د اسلام په راتګ سره دا کار له منځه ولاړی او مسلمانان پدې باندي امر سوه چي هيڅ يو دي په خپلي قومۍ او خپل نسب باندي پر نورو انسانانو فخر نکوي.
۲ – د عزت او شرافت له مخي خلګ پر طبقو او ډولونو باندي وېشل؛ د جاهليت په زمانه کي به ځينو خلګو ته عزت ورکول کېدی او ځينو ته به نه ورکول کېدی مثلا د سرمايه دار به تر مسکين عزت ډېر کېدی، د لويي چوکۍ والا به تر کوچينۍ چوکۍ والا عزت ډېر کېدی، د لويي قومۍ د خاوند به تر خاوند د کوچنۍ قومۍ عزت ډېر کېدی، د حرفه او کاروالا به تر بې حرفه او بې کاره عزت ډېر کېدی او داسي نور.... خو  د اسلام په راتګ سره پر دغه طبقاتي تقسيم باندي بنديز ولګېدی او د اسلام وروسته دا شيان معيار د عزت او شرافت نه بلل کيږي.
۳ – د قومۍ لپاره او د قومۍ په نامه انتقام اخيستل؛ د جاهليت په زمانه کي د خلګو داسي عادت وو چي يو قوم د بل قوم کوم څوک وژلی وای نو د مقتول وارثانو به د قاتل د قومۍ څخه بې ګناه خلګ پدې پلمه وژل چي د قاتل په قومۍ پوري رابطه لري يعني دېته به يې نه کتل چي موږ ته تنها د قاتل وژنه روا کيږي نه دده د قومۍ څخه د هر سړي، همدا راز په دوی کي به د دفاع او ساتني معيار قومي وه خپل قوم چي به يې هر څومره بد سړی وو خو پدې خاطر چي دده قوم دی ده به يې دفاع کول د هغه حقانيت او بطلان ته به يې نه کتل تنها قوميت ته به يې کتل؛ خو د اسلام په راتګ سره پر دغه انتقام اخيستلو او دفاع کولو باندي بنديز ولګېدی او هيچا ته دا نه رواکيږي چي د خپل مقتول قوم په انتقام کي د قاتل د قوم څخه بې ګناه کس ووژني بلکي د شرعي اصولو او دلائلو په پام کي نيولو سره تنها د قاتل وژل ورته رواکيږي همدا راز و هيچا ته شرعا  نه رواکيږي چي د يوه مجرم دفاع پدې خاطر وکړي چي دده قوم دی بلکي د بې ګناه انسان دفاع به کوي که دده قوم وي او که نه وي او مجرم دفاع به نه کوي که دده قوم وي او که نه وي.
۴ – د قومۍ په نامه او د قوم لپاره جنګونه؛ د جاهليت په زمانه کي په خلګو کي د قومۍ آواز ډېر مشهور وو، چي کله به يو قوم د بل قوم سره د قومۍ لپاره د جنګ کولو آواز وکړ نو ټوله قومانو به يې مثبت جواب ورکوی يعني ټول قومان به يې ورسره درېدل او د هغه بل قوم سره به يې جنګ کوی ودېته ته يې نه کتل چي جنګ د څشي لپاره کوو؟ او ولي يې کوو؟ بس چي قوم يې د مرستي غوښتنه ورڅخه کړېده دوی به ټول ورسره ودرېدل او د هغه بل قوم سره به يې جنګونه کول؛ خو د اسلام په راتللو سره پر داسي دعوت او داسي آواز باندي بنديز ولګېدی او هيچا ته دا نه رواکيږي چي د خپل قوم سره دي د قومۍ پخاطر و دريږي او د بل قوم سره دي جنګ وکړي.
۵ – د قومۍ پخاطر پر بې علمه او ناپوهانو خلګو باندي قضاوت کول؛ د جاهليت په زمانه کي دا هم رواج وو چي کله د دوو نفرو تر مينځ يوه ستونزه پيدا سوې وای نو هر يوه به د خپل قوم مشرانو ته زورونه وهل او دا به يې غوښتل چي دده پر قوم دي فيصله آواره سي او هر يوه به د خپل قومي مشر خبره منل د بل چا خبري ته به يې ارزښت نه ورکوی؛ خو د اسلام په راتګ سره دا کار ممنوع وګرځېدی او د فيصلې آوارولو لپاره دا شرط سو چي سړی به په خپل ځای کي شرعي قضاتو او اهل علمو ته رجوع کوي قومۍ او نسب ته به نه ګوري.[منبع: العصبیة القبلیة من المنظور الاسلامي]
لیکوال: مولوي نورالحق مظهري

هيچا ته غلطه او ناسمه مشوره مه ورکوئ!

ژباړه: علي رضي الله عنه فرمايلي دي: څوک چي د کوم انسان سره مشوره وکړي نو هغه داسي مشوره ورکړي چي دده په فکر مصلحت په بل شي کي وي؛ د غه سړی به تر هغه وخته مړ نسي تر څو چي يې عقل نه وي ايسته سوی.

يعني کله چي انسان خپل مسلمان ورور ته قصدا غلطه او ناسمه مشوره ورکړي الله تعالی به دده د مړيني مخکي دده عقل ورڅخه واخلي او تر دنيا به يې بې عقل تېر کړي.

قَالَ : قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ رَضِيَ اللهُ عَنهُ: مَنِ اسْتَشَارَ رَجُلا فَأَشَارَ عَلَيْهِ بِمَا رَأَى أَنَّ الصَّلاحَ فِي غَيْرِهِ؛ لَمْ يَمُتْ حَتَّى يُسْلَبَ عَقْلُهُ.[المجالسة وجواهرالعلم۲۳۹۹]

مولوي نورالحق مظهري

د دلو ٢٦ او زموږ مسئوليتونه:

دا يقيني خبره ده چي د سلواغې ۲۶ د مجاهدينو د اتلولۍ او افغانانو د برياليتوب ورځ ده او د باطل په وړاندي د حق د اوچت کېدلو څرک دی.

پدې ورځ کي د مسلمانو شهيدانو وينو، د مجاهدينو ستړياوو او د افغانانو کړاوونو رنګ راوړ او د وخت زبرځواک شوروی يې د غريبو افغانانو په وړاندي په ګونډو کړ.

د دلو ۲۶ هغه تاريخ جوړوونکې ورځ ده چي افغانانو د نړۍ په کچه د دويمي لويي امپراطورۍ د ماتولو ريکارډ په همدې ورځ خپل کړ او د وخت قطبي شوروی يې د ګران افغانستان څخه وشړی.

 زموږ مسئوليتونه:

۱ - موږ بايد يواځي ددې ورځي په لمانځلو او پدې ورځ کي په رخصتۍ کولو بسنه ونکړو بلکي دا ورځ د ټولو اړخونو سره د خپل آينده نسلونو په فکرونو کي د ګڼو لارو څخه ژوندۍ وساتو تر څو هغوی هم د خپلو نيکونو پر قدمونو پښې کښيږدي او د هر يرغلګر په وړاندي د خپلو نيکونو په څېر ودريږي. 

٢ – ددې ورځي ټولي ظاهري او باطني برياوي وپېژنو او د ساتني کوښښ يې وکړو؛ پدې ورځ کي نه تنها دا چي په فزيکي ډول روسان د افغانستان څخه وشړل سوه بلکي د روسانو پلويانو خلقيانو او پرچميانو ته هم د خطر زنګ او د دوی د منحوسي غلامي واکمنۍ د پای پيل وو ځکه نو موږ بايد خپل ولس د روسي او کمونيستي فزيکي او فکري اشغال په خطرونو خبر کړو او د ولس هر وکړي ته د دوی په وړاندي د مبارزې هر اړخيزه انګېزه ورکړو.

٣– دا معلومه خبره ده چي روسانو د ځانه سره کفري فکر هم راوړی وو تر څو زموږ مسلمان ولس ته يې تزريق کړي او د کمونيزم تر سايه لاندي يې د ارتداد لوري ته يوسي خو الحمدلله خپلي دې موخي ته و نه رسېدل.

زموږ افغانان بايد پدې باندي خپل سر خلاص کړي چي لکه د روسانو وتل چي د هر افغان وظيفه وه د روسي فکر ختمول او هيواد ورڅخه پاکول هم د هر افغان وظيفه ده ځکه نو موږ بايد د ټولو هغه فکرونو او باورونو په وړاندي مبارزه وکړو چي د هيواد خپلواکۍ، مسلمانۍ، رښتيني آبادۍ او ايماني ترقۍ لپاره ممکنه او بالقوه خطر وي او په فکري او سياسي ډګر کي داسي اصلاحات راولو چي د هيواد څخه مو د فکري او سياسي انحراف ټغر په پوره توګه ټول سي.

٤ – دا يقيني خبره ده چي د روسانو په وړاندي د افغانانو مبارزه د وطن او دين د ساتني لپاره وه ځکه نو موږ ته دا لازمه ده چي د وطن او دين ساتنه مو هر وخت په لومړيتوبونو کي وي او په ټولو هيوادوالو کي د وطن دوستۍ او دين دوستۍ روحيه پيدا کړو تر څو زموږ هر وګړی د دين په چوکاټ کي هم وطن وساتي او هم يې جوړ کړي.

٥ – کڅه هم د روسانو وتل د افغانانو لپاره لويه نيکمرغي وه خو له بده مرغه چي د هغوی د وتلو وروسته د ځينو قدرت طلبو لخوا د جهاد آرمانونه د خاورو سره خاوري سوه او جهادي موخي د قدرت او چوکۍ په نېشه شا ته وغورځول سوې ځکه نو هيواد د قدرت په جزيرو و وېشل سو او هر چيري خپل مينځي جګړې پيل سوې چي په نتيجه کي د روسانو د وتلو وروسته اسلامي نظام هم جوړ نسو او هيوادوالو هم د آرامۍ ساه وا نه خيستل خو الحمدلله د طالبانو د اسلامي تحريک راتګ د خپل مينځي جګړو او احتمالي تجزيې آفتونه د افغانستان څخه ورک کړه او د اسلامي نظام په جوړولو سره يې د مسلمانو افغانانو د هيلو غوټۍ ګل کېدلو ته نژدې کړې؛ موږ ټول افغانان بايد د تېرو حالاتو څخه پوره عبرت واخلو او بيا ځلي داسي شرايطو ته زمينه برابره نکړو.

۶ – زما نظر دا دی چي د هيواد په تاريخ کي بايد د انګريزانو، روسانو او امريکايانو د بريدونو ورځي په سور قلم وليکل سي او توري ورځي وبلل سي خو د دوی ټولو د وتلو ورځي بيا په زرغون قلم وليکل سي او سپيني ورځي وبلل سي.

۷ – اوس چي الحمدلله په هيواد کي سوچه اسلامي نظام حاکم دی ټول افغانان يې په وړاندي دا مسئوليت لري چي ددې اسلامي نظام سمبالول د ځان دنده وبولي، ساتنه يې د آينده لپاره د ځان ايماني وظيفه وبولي او په عمل کي دا خبره ثابته کړي چي  همدغه نظام زموږ د درو واړو جهادي مبارزې ثمره او نتيجه ده په هيڅ صورت کي يې د لاسه نه ورکوو.

مولوي نورالحق مظهري

د نيکمرغۍ څلور علامې:

ژباړه: علي رضي الله عنه د رسول الله صلی الله عليه وسلم څخه روايت کوي چي هغه وفرمايل: څلور شيان د انسان د نيکمرغۍ نښي دي: چي ميرمن يې نيکه ښځه وي، چي اولادونه يې نيک خلګ وي، چي شريکان/ملګري يې صالح انسانان وي او چي ژوند يې په خپل ښار کي وي.

عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ؛ قَالَ: أَرْبَعُ خِصَالٍ مِنْ سَعَادَةِ الْمَرْءِ: أَنْ تَكُونَ زَوْجَتُهُ صَالِحَةً، وَوَلَدُهُ أَبْرَارًا، وَخُلَطَاؤُهُ صَالِحِينَ، وَمَعِيشَتُهُ فِي بَلَدِهِ.[المجالسة وجواهرالعلم۲۳۸۱]

مولوي نورالحق مظهري

د عادل او ظالم باچا فرق:

ژباړه: ابي عبيده بن عبدالله وايي: عادل باچا د الله تعالی څخه ږغونه بندوي او ظالم باچا الله تعالی ته د ځانه څخه شکايتونه ډېروي.
يعني د عادل او ظالم باچا فرق دا دی چي عادل باچا پر خلګو ظلم نکوي ځکه نو خلګ دده له لاسه الله تعالی ته شکايتونه او ښېراوي نکوي خو ظالم باچا پر خلګو ظلمونه کوي ځکه نو ډېر خلګ دده لاسه الله تعالی ته شکايتونه کوي.
عَنْ أَبِي عُبَيْدةَ بْنِ عَبْدِ اللهِ؛ قَالَ: إِنَّ الإِمَامَ الْعَادِلَ لَيُسْكِتُ الأَصْوَاتَ عَنِ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ، وَإِنَّ الإِمامَ الْجَائِرَ لَتَكْثُرُ مِنْهُ الشِّكَايَةُ إِلَى اللهِ عَزَّ وَجَلَّ.[المجالسة وجواهرالعلم]
مولوي نورالحق مظهري

د بدګمانۍ اسباب:

بدګماني هغه بد عمل دی چي د انسانانو تر مينځ د ډېرو ستونزو سبب او لامل جوړيږي او د ډېرو انسانانو پر انفرادي او اجتماعي ژوند باندي منفي اغيزه لري.

ددې ترڅنګ چي بدګماني لويه ګناه ده لوی بشري جرم هم دی ځکه د بدګمانۍ تاوان هم بدګمانه انسان ته او مقابل لوري ته رسيږي.

ددې لپاره چي موږ ځانونه د بدګمانۍ څخه وساتو بايد د بدګمانۍ اسباب وپېژنو چي په لاندي ډول يې يادولای سو:

۱ - ناپوهي:

ناپوهي هغه شی دی چي په سبب يې يو شخص پر بل شخص باندي بدګمانه کيږي ځکه د ناپوهۍ له امله انسان ته حقيقت نه معلوميږي، د شريعت د احکامو په حکم او حکمت نه يې خبر او د بل انسان په وړاندي خپل مسئوليت نه پېژني نو ارومرو پر نورو انسانانو باندي بېله کوم دليله بدګمانه کيږي لکه ذوالخويصرة چي د ناپوهۍ له کبله يې پر رسول الله صلی الله عليه وسلم د غنيمتونو په وېشلو کي نيوکه وکړه او هغه يې په بې عدالتۍ باندي متهم کړ.

۲ - بد قصد:

ځيني خلګ په هرڅه پوهيږي خو د ناوړه قصد درلودلو له کبله پر يوه پاک انسان باندي بدګمانه کيږي ځکه دی غواړي هغه شخص بدنام کړي او ددې لاري څخه خپل ناوړه هدف ته ورسيږي، کڅه هم ممکن دا بدګماني شعوري وي او يو ډول تظاهر وي خو پدې خاطر چي دداسي هدف تعقيبول انسان په تعصب اخته کوي او د انسان عقل له مينځه وړي نو ځکه دغه انسان پداسي منفي ګرايي باندي روبدی وي چي هرڅه ته د شک او ترديد په سترګه ګوري او پر ډېرو پاکو انسانانو يې ګمان بد وي لکه يهود چي د حقائقو پېژندني سره سره پر مسلمانانو باندي بدګمانه وه.

۳ - د نفس متابعت:

ځيني وختونه د نفس متابعت ددې سبب جوړيږي چي انسان دي پر بل انسان بدګمانه سي ځکه نفس د انسان په بدن کي د شيطان جاسوس دی او ټولو شيطاني دسيسو ته لاره آواروي چي يو يې بدګماني ده.

امام عزالي رحمه الله فرمايي: ته بايد پر مسلمان باندي دده د مسلمانۍ په خاطر بدګماني ونکړې که دي پدې خاطر پر يوه مسلمان بدګماني کول چي يو ناوړه عمل دي د بل چا څخه ليدلی وو نو يقينا ته د جنايت او ګناه مرتکب سوې.

که تاريخ ته وګورو صحابه رضي الله عنهم چي کله د مسلمانانو ښارونو ته داخلېدل پر هيچا يې دا ګمان نه کوی چي دده مال به حرام وي سره ددې چي د دوی په وخت کي حرام مالونو هم شتون درلود او د هر چا په مال کي د حرام احتمال وو.

۴ - د فاسقانو او بدو خلګو ملګرتيا:

ابو حاتم بستي رحمه الله فرمايي: د بدو خلګو ملګرتيا انسان ته پر ښو خلګو بدګماني پيدا کوي او چا چي د بدو خلګو سره ملګرتيا وکړه ارومرو يې په ټولۍ کي داخليږي، نو پر هوښيار سړي دا لازمه ده چي د شک لرونکو خلګو څخه ځان وساتي تر څو شکمن ورڅخه جوړ نسي

۵ - د تهمت ځای ته ورتلل:

بل سبب د بدګمانۍ دادی چي څوک د بدګمانۍ ځای ته ورځي؛ پدې صورت کي ارومرو خلګ پر ده باندي بدګمانه کيږي، حضرت عمر رضي الله عنه فرمايي: من أقام نفسه مقام التهم فلا يلومنَّ من أساء به الظنَّ.[الأربعين الطائية] ژباړ: څوک چي ځای ته د تهمت ولاړ سي نو هغه څوک دي نه ملامتوي چي پر ده باندي بدګمانه کيږي.

۶ - حسد او کينه:

ځيني وختونه حسد او کينه د بدګمانۍ سبب جوړيږي ځکه د هر انسان سره چي د بل انسان په اړه حسد پيدا سي نو په وړاندي يې هيڅ مثبت فکر نه کوي بلکي تل يې په اړه منفي فکرونه کوي او تل ورباندي بدګمانه وي.

۷ - په انساني غيرت کي اسراف:

ځيني خلګ داسي طبيعت لري چي په انساني غيرت کي ډېر اسراف ورڅخه کيږي؛ پدې معنی سره چي په غيرت کي تر حد اضافه تېری ورڅخه کيږي د بېلګي په ډول د خپلي ښځي په اړه په حجاب کي ډېر توغل کوي او د هغې هر حرکت ته د بې حجابۍ په سترګه ګوري، يا په عموم کي د ښځي لپاره په بند او محدود ژوند باور لري نو ځکه دده د فکر خلاف هري کړني ته يې د شک په سترګه ګوري او يا هم د نورو انسانانو په ژوند کي دخالت کوي او په خپل فکر د ژوند محدوديت ورته ټاکي چي په مخالفت کولو سره يې دستي بدګماني ورته پيدا کيږي.

مولوي نورالحق مظهري

د خولې سره ډېر احتياط وکړئ!

ژباړه: ابوذر رضي الله عنه فرمايي: ما د رسول الله صلی الله عليه وسلم څخه واورېدل چي ويل يې: يو انسان بل انسان په فسق او کفر باندي نه متهم کوي مګر دا چي هغه خبره بيرته ده ته راګرځي که هغه کس دغسي نه وو.

يعني هر څوک چي بل چا ته فاسق يا کافر ووايي که هغه کس داسي نه وو دی خپله فاسق او کافر کيږي.

عَنْ أَبِي ذَرٍّ، أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: لَا يَرْمِي رَجُلٌ رَجُلًا بِالْفِسْقِ، وَلَا يَرْمِيهِ بِالْكُفْرِ، إِلَّا ارْتَدَّتْ عَلَيْهِ إِنْ لَمْ يَكُنْ صَاحِبُهُ كَذَلِكَ.[شعب الايمان۶۲۳۶]

مولوي نورالحق مظهري

هغه وخت چي د انسان دښمنان ډېريږي:

ژباړه: قتاده وايي: پر هيڅ قوم نعمتونه نه ډېريږي مګر دا چي دښمنان يې ډېريږي.

يعني پر هر چا چي نعمتونه ډېر سي داسي کسان به ډېر سي چي دده سره دښمني او حسد وکړي.

دا د انساني طبيعت يوه منفي عارضه ده چي پر نورو انسانانو باندي د الله تعالی د نعمتونو له کبله انسان ته حسد پيدا کيږي او د انسانانو سره د الله تعالی پر نعمتونو دښمني کوي.

البته دا دښمني انسان په خپل اختيار باندي کوي ځکه نو پدې کار کي دی ملامت دی او د الله تعالی له لوري به ارومرو حساب ورسره کيږي.

عَنْ قَتَادَةَ قَالَ: مَا كَثُرَتِ النِّعَمُ عَلَى قَوْمٍ قَطُّ إِلَّا كَثُرَ أَعْدَاؤُهُمْ.[شعب الايمان۶۲۲۶]

مولوي نورالحق مظهري