روژه او صله رحمي:

ای روژاتيانو! هر وخت صله رحمي وکړئ خو د روژې په مبارکه مياشت کې بيا ځانګړې او ډېره صله رحمي وکړئ! د صله رحمي وصل کول او مراعات کول د هر مسلمان مسئوليت دی الله جل جلاله فرمايي:وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ.[النساء: الآية 1]
ژباړه: د هغه الله څخه ووېرېږئ چې په نامه يې تاسو سوال کوی او د صله رحمي د پرې کولو څخه ووېرېږئ!
همدا راز رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايي: لا يدخل الجنة قاطع.[ متفق عليه]
ژباړه: جنت ته هغه څوک نه داخليږي چې صله رحمي پرې کوي.
همدا راز رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمايي:من سره أن يبسط له في رزقه وينسأ له في أثره فليصل رحمه. [متفق عليه]
ژباړه: څوک چې غواړي په رزق کې يې پيراخي راشي او عمر يې ډېر شي نو صله رحمي دي وصل کړي.

د صله رحمي ګټي او فايدې:
1 - صله رحمي پر الله او ورځي د آخرت د ايمان راوړلو شعار دی.
2 - صله رحمي د رزق د پیراخوالي او د عمر د اوږدوالي سبب دی.
3 - د صله رحمي په مراعات کولو باندي انسان د الله پاک د رحمت مستحق ګرځي.
4 - صله رحمي جنت ته د داخلېدلو د اسبابو څخه لوی سبب دی.
5 - په صله رحمي باندي د انسان ګناهونه خرابيږي.
6 - په صله رحمي باندي کلي او ښارونه آباديږي.
7 - په صله رحمي باندي د انسان خاتمه سميږي.
8 - په صله رحمي باندي د مراعات کوونکې مرتبه لوړيږي او عزت يې ډېريږي.
9 - په صله رحمي باندي د انسان لپاره ښه نوم پاتيږي.
10 - په صله رحمي باندي محبت ډېريږي او عاميږي.
11 - صله رحمي هغه شی دی چې  ټولو اسماني آديانو يې پر اهميت اتفاق کړی دی.
12 - صله رحمي د انساني فطرت تقاضا ده.
13 - صله رحمي د نفس پر سخاوت، د سينې پر پيراخوالي، د خلقت پر ښه والي او پر حسن وفاء باندي دلالت کوونکې ده.

صله رحمي څشی ده؟
صله رحمي و دېته وايي چې انسان د خپلو خپلوانو سره، تفاوت نه لري که د نسب لخوا خپلوان وي او که د دوستۍ او نکاح په سبب خپلوان وي احسان او نيکې وکړي او د دوی سره دوستانه او صميمي رابطه ټينګه وساتي.

صله رحمي په دې باندي کېږي چې:
1 -  انسان د خپلو خپلوانو ملاقات او زيارت ته لاړ شي.
2 - د دوی د احوالو پوښتنه وکړي.
3 - دوی ته سوغات او ډالۍ ورکړي.
4 - د ضرورت په وخت کې د دوی څخه يو شی وغواړي.
5 - د دوی مسکين او اړ انسان ته صدقه او خيرات ورکړي.
6 - د مشرانو او سرمايه دارانو سره يې نرمي وکړي.
7 - د لويانو احترام يې وکړي.
8 - او پر کشرانو يې شفقت او مهرباني وکړي.
منبع: تحف رمضانیة
ژباړه او زیادت: مولوی نورالحق مظهری

روژه او توبه:(دويمه برخه)

د توبې په کولو کې د ځينو خلکو خطاګاني:

1 – ځيني خلک ژر توبه نه باسي بلکې ځنډوي يې داسي فکر کوي چې وروسته به بيا توبه وباسم،‌دا ډېره غلطه مفکوره ده ځکه انسان نه دی خبر چې زه به تر کوم وخته ژوندی يم او بل څه وخت به زما توبه قبوله شي؟ نو چې څومره د انسان په طاقت وي بايد ژر توبه وباسي.

2 – ځيني خلک د توبې څخه غافل وي او تل دېته ګوري چې ما خو په ظاهره کومه غټه ګناه نه ده کړې نو زه ولي توبه وباسم؟ په داسي حال کې چې انسان بايد دېته و نه ګوري چې ما خو ظاهرا ګناه نه ده کړې، بلکې تل توبه وباسي، ځکه ځيني وختونه د انسان څخه په ناخبرۍ کې ګناه کېږي او ځيني وختونه انسان داسي شيان کوي چې دی يې ګناه نه بولي سره د دې  چې هغه ګناه وي، په دې خاطر دی چې رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايي: الشرك في هذه الأمة أخفى من دبيب النمل فقال أبو بكر : فكيف الخلاص منه يا رسول الله؟ قال: أن تقول: اللهم إني أعوذ بك أن أشرك بك وأنا أعلم، وأستغفرك لما لا أعلم. [رواه البخاري في الأدب المفرد]

ژباړه: په دې امت کې شرک د ميزيانو د پښو تر ږغ لا سپک دی، ابوبکر رضي الله عنه پوښتنه وکړه چې يا رسول الله څنګه به نو ځيني خلاصيږو؟ رسول الله صلی الله عليه وسلم وفرمايل: داسي ووايه: ای الله په تا باندي پناه غوام د دې څخه چې ستا سره شريک ونيسم پداسي حال کې چې زه پوهيږم او ستا څخه طلب د بخښې کوم د هغه شرک په ه اړه چې زه نه په پوهېږم.

نو هميشه دي سړی عامه توبه باسي چې ای الله د هر ډول ګناه څخه مي توبه ده که ما په شعوري ډول کړېوي او که مي په غير شعوري ډول کړېوي.

3 – ځيني خلک توبه په دې خاطر نه کوي چې شايد زه بيرته ګناه ته رجوع وکړم، يا يې په دې خاطر نه کوي چې خلک ما ته پېغور راکوي، يا يې په دې خاطر نه کوي چې زما چوکې او مرتبه له لاسه ځي، دا غلط فکر دی ځکه انسان بايد د ګناه د بيا کولو له وېري توبه ونه ځنډوي بلکې هر وخت توبه وباسي که څه هم خدای مکړه ګناه ورڅخه ډېره کېږي، همدا راز د خلکو د پېغور له وېري او چوکۍ له لاسه تللو له وېري مسلمان ته د توبې ځنډول نه رواکېږي ځکه د توبې تر کولو پوري د انسان نجات او ژغورل تړاو لري نو د خلکو د پېغور له وجهي يا د يوې وظيفې د له لاسه ورکولو له وجهي نه بايد انسان خپل ځان د هلاکت کندي ته ورواچوي.

4 - ځيني خلک بيا توبه نه کوي ځکه د الله تعالی پر رحمت باندي اعتماد کوي، دا هم غلط فکر دي، دا صحيح خبره ده چې الله پاک رحيم او مهربان دی خو دا هم منل شوې خبره ده چې الله پاک قهار هم دی، جبار هم دی، عزيز هم دی، شديد العقاب هم دی او منقم هم دی نو لکه چې سړی بايد د الله پاک رحمت ته اميدوار وي د الله  پاک څخه بايد وېره هم ولري، الله پاک فرمايي: وَلَا يُرَدُّ بَأْسُهُ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ.[الأنعام:الآية 147] ژباړه: د الله پاک عذاب د مجرمينو څخه نه ليري کېږي.

مولوي نورالحق مظهري

روژه او توبه:(لومړی برخه)

ای روژاتيانو! روژه د توبې کولو لپاره ډېره ښه موقع ده راځئ د ټولو ګناهونو څخه که کوچني وي که لوی توبه وباسو او الله پاک ته راجع شو.

الله پاک په خپل احسان باندي د توبې دروازه خلاصه پرې ايښې ده، ځکه الله پاک د توبې کولو امر کړی دی او د قبلولو وعده يې ورکړېده که څه هم ګناهونه غټ او ډېر وي. الله پاک فرمايي: وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ.[الزمر: 54]

ژباړه: خپل رب ته رجوع وکړئ او ورته تسليم شئ مخکې تر دې چې تاسو ته عذاب راشي وروسته بيا ستاسو کومک نه کېږي.

په دې آيت کې الله پاک خپل بنده ګان په دې باندي امر کړيدي چې الله پاک ته راجع شي، د رجوع  معنی همدغه ده چې توبه دي وباسي.

البته د دريو حالتونو وروسته د انسان توبه نه قبليږي: هغه وخت چې لمر د مغرب لخوا را وخيژي، هغه وخت چې د انسان زکندن وي او د غرغرې حالت يې وي او هغه وخت چې د عذاب نزول شروع وي.

چې په همدغه آيت کې يوه شي ته اشاره شوېده ځکه الله پاک فرمايي مخکې تردې چې تاسو ته عذاب راسي الله پاک ته راجع سئ يعني د عذاب راتللو وروسته بيا راجع کېدل کومه ګټه نه لري.

همدا راز الله پاک د توبې د قبلولو په اړه فرمايي: وَهُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ وَيَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ. [الشورى: 25]

ژباړه: الله هغه ذات دی چې د خپلو بندګانو څخه توبه قبلوي او ګناهونه يې ورته بخښي او په هغه څه باندي پوهيږي چې بندګان يې کوي.

نو چې الله پاک زموږ توبه راڅخه قبلوي موږ بايد چې څومره ژر وي د ټولو لويو او کوچنيو ګناهونو څخه توبه وباسو او الله پاک ته راجع شو.

الله پاک پر خپلو بندګانو ډېر مهربانه دی، د دې ترڅنګ چې د نېکۍ په کولو یې ډېر خوشحاله کیږي بلکې د روژې په میاشت کې یې څو برابره ورته حسابي او په عامه توګه  یې استغفار او توبې ته تشویقوي ترڅو د ګناه کولو وروسته توبه وباسي او د الله د دربار څخه نا امیده نشي.

الله جل جلاله فرمایی: وَمَنْ يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُورًا رَحِيمًا.[النساء: 110]

ژباړه: هرڅوک چې بد کار وکړي او يا پرځان باندي ظلم وکړي وروسته بيا د الله پاک څخه د بښني غوښتنه وکړي نو الله پاک به بخښونکی او مهربان و مومي.

همدا راز د نصاراوو په اړه فرمايي: لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ ثَالِثُ ثَلَاثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلَّا إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِنْ لَمْ يَنْتَهُوا عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ.[المائدة: 73]

ژباړه: يقينا چې کافران شويدي هغه خلک چې دوی وايي: الله د درو درېيم دی په داسي حال کې چې بېله يوه الله بل هيڅ حق معبود نشته، که چېري دوی د خپلي دغه وينا څخه لاس وانخلي نو ارومرو به هغه خلکو ته د دوی سخت عذاب ورسيږي چې کافران شويدي.

بيا یې وروسته الله پاک توبې کولو ته تشويقوي او فرمايي: أَفَلَا يَتُوبُونَ إِلَى اللَّهِ وَيَسْتَغْفِرُونَهُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ.[المائدة: 74]

ژباړه: ولي دوی الله پاک ته توبه نه کوي او ولي د الله پاک څخه بخښه نه غواړي په داسي حال کې چې الله بخښونکی او مهربان دی.

او د هغه خلکو په اړه چې مسلمانان يې د اور کندو ته ور اچول الله پاک فرمايي:

إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِيقِ. [البروج: 10]

ژباړه: يقينا هغه خلک چې مسلمانانو نرانو او مسلمانو ښځو ته يې عذاب ورکړ وروسته يې توبه هم نه ده کړې د دوی لپاره به د جهنم او سوځوونکی عذاب وي.

حسن بصري رحمه الله د دې آيت په تفسير کې فرمايي: تاسو د الله پاک احسان او مهربانۍ ته وګورئ چې دغه خلکو د الله پاک اولياء او دوستان وژلي دي خو الله پاک يې بيا هم توبې او بخښني ته دعوتوي.

د توبې ارزښت دومره ډېر دی چې الله پاک خپل بندګان د الله پاک د رحمت د نا اميدۍ څخه منع کړيدي او  فرمايي:

قُلْ يَاعِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ. [الزمر: 53]

ژباړه: ووايه ای زما هغه بندګانو چې پر ځان مو اسراف کړی دی د الله د رحمت څخه مه ناهيلي کېږئ يقينا چې الله ټول ګناهونه بخښي او يقينا چې الله بخښونکی او مهربان دی.

عبدالله ابن عباس رضي الله عنه د دې آيت په تفسير کې فرمايي: څوک چې د دغه آيت وروسته خلک د توبې څخه نا هيلي کړي نو هغه انسان د الله د کتاب څخه انکار وکړ.

د توبې فضيلتونه:

1 - د توبې فضيلتونه او رازونه بيخي ډېر دي: توبه د کاميابۍ سبب دی، توبه د نيکمرغۍ لاره ده، په توبې باندي د انسان ګناهونه له منځه ځي او چې څوک سمه توبه وباسي الله پاک يې بدۍ په نيکېو باندي بدلوي.

2 - الله تعالي د خپل بنده په توبې باندي ډېر خوشحاله کېږي: د احاديثو په کتابونو کې هغه حديث راغلی دی چې رسول الله صلی الله عليه وسلم په هغه کې د بنده په توبې باندي د الله پاک د خوشحالۍ يادونه کوي؛ په حديث کې راځي: الله پاک د خپل بنده په توبې باندي تر هغه چا ډېر خوشحاله کېږي چې يو ډېر خطرناک ځای ته ولاړ شي؛  ډوډې، اوبه او نور سامانونه يې پر سورلۍ باندي تړلي وي نو خپل سر کښيږدي تر څو يوکړی ويده شي کله چې  د خوبه را ويښ شي که ګوري سورلۍ يې نشته، ګرمي هم ډېره سخته وي او دی هم ډېر تږی شوی وي نو د خپلي دابې پسې وګرځي خو د پيدا کولو څخه يې عاجز شي تر څو چې ناهيلی شي نو د ځانه سره فيصله وکړي چې بيرته خپل هماغه پخواني ځای ته ځم، هغه ځای ته چې ولاړ شي نو ويده شي کله چې د خوبه را ويښ شي که ګوري سورلۍ يې سر ته ولاړه ده، نو دا انسان ډېر خوشحاله شي آن تر دې چې د ډېري خوشحالۍ له کبله د دې پر ځای چې دی ووايي: ای الله ته مي خدای يې زه دي بنده يم داسي ووايي: ای الله ته مي بنده يې زه دي خدای يم.

نو دغه سړی چې څومره خوشحاله کېږي الله پاک د خپل بنده په توبې باندي تر دغه انسان ډېر خوشحاله کېږي.

3 - په توبې باندي الله پاک توبه کوونکې ته ډېر مراتب د عبوديت ورکوي چې بيا پر هغو باندي د ډېرو نعمتونو ورکول مرتب دي.

4 - په توبې باندي الله پاک توبه کوونکې ته محبت، د زړه نرمي، مهرباني، شکر ايستل، د الله پاک حمد ويل، د الله پاک څخه خوشحاله کېدل ورکوي.

5 - په توبې باندي انسان ته عاجزي او نفس شکستي پيدا کېږي او عاجزي الله پاک ته تر ډېرو ښکاره اعمالو بهتره ده؛ په دې خاطر دی چې الله پاک د عاجزۍ په وخت کې د انسان دعاء ژر قبلوي په خاصه توګه د سجدې په حالت کې دا ځکه چې هغه حالت د عاجزۍ او خضوع دی له همدې امله د مظلوم او مسکېن دعاء ژر قبلوي ځکه چې هغوی  عاجزي لري.

مولوي نورالحق مظهري

روژه او اخلاص:

په دې خاطر چې په روژه کې عبادات ډېر تر سره کېږي او په عباداتو کې هم اساسي شی اخلاص دی نو راځئ اخلاص او د هغه فايدې و پېژنو!

اخلاص دا دی چې ته يواځي او يواځي د الله تعالی عبادت او طاعت وکړې. 

اخلاص دا دی چې خپل ټول کارونه د مخلوقاتو حتی د خپل ځان د ملاحظې څخه هم پاک کړې.

اخلاص دا دی چې ستا ظاهر او باطن سره يوډول وي.

اخلاص دا دی چې د الله پاک په دوامداره ذکر او ياد باندي خلکوته کتل او د هغو لحاظ کول هېر کړې.

فضيل رحمه الله فرمايلي دي:د خلکو لپاره د يو کار پرېښودل رياء ده، د خلکو لپاره د يو کار کول شرک دی او د دواړو څخه د ځان ساتل اخلاص دی.

جيند رحمه الله فرمايي: اخلاص يو راز دی د الله او بنده تر مابين، ملائکه نه ده په خبره چې ويې ليکي، شيطان نه دی په خبر چې فاسد يې کړي او د انسان نفسي اشتياق نه دی په خبر چې د ده څخه يې واړوي.

سهل رحمه الله ته وويل سوه: پر نفس باندي څشی ډېر سخت دی؟ ده ورته وويل: اخلاص. ځکه چې په اخلاص کې نفس هيڅ ونډه نه لري.

ځيني وايي: اخلاص دېته ويل کېږي چې ته پر خپل عمل باندي بېله الله بل هيڅوک شاهد ونه نيسې او بېله الله د هيچا څخه د اجرت غوښتنه هم ونکړې.

مکحول رحمه الله ويلي دي: څوک چې څلوېښت ورځي اخلاص وکړي نو د حکمت چينې به يې د زړه څخه پر ژبه باندي جاري شي.

ابوسليمان داراني رحمه الله ويلي دي: انسان چې کله اخلاص وکړي نو وسوسې او رياء ورڅخه ليري کېږي.

هروي رحمه الله ويلي دي: اخلاص دا دی چې ته خپل عمل د هرعيب او نفسي غوښتني څخه پاک وساتې: لکه د خلکو په زړونو کې د محبوبيت پيدا کېدلو غوښتنه. دا چې خلک يې ستاينه وکړي او بد يې و نه وايي، خلک يې تعظيم او احترام وکړي، د خلکو څخه د مال غوښتنه لري، د خلکو څخه د خدمت او محبت غوښتنه لري او داسي نور هغه منفي شيان چې د عمل کولو په وخت کې د نفس په واسطه د انسان ذهن ته راځي.

صدق او صداقت دا دی چې په کار کې د خپل نفس هيڅ لحاظ ونه ساتې.

مخلص رياء نه لري او صادق تکبر نه لري.

اخلاص په صدق باندي پوره کېږي او صدق په اخلاص باندي او دواړه بيا په صبر باندي.

رياء دا ده چې د انسان ظاهره تر باطن ښايسته وي.

صدق په اخلاص کې دا دی چې باطن د انسان تر ظاهر آباد او ودان وي.

څوک چې د خلکو لپاره ځان په داسي شيانو باندي ښايسته کوي چې هغه په ده کې نه وي نو د الله پاک د اعتبار څخه به ولوېږي.

د اخلاص فايدې:

۱ – اخلاص د اعمالو او اقوالو په قبلېدلو کې پايه او اساس دی.

۲ – اخلاص د دعاء د قبلېدلو لپاره پايه او اساس دی.

۳ – په اخلاص باندي د انسان مرتبه په دنيا او آخرت کې لوړېږي.

۴ – په اخلاص باندي انسان د وسوسو او وهمونو څخه ساتل کېږي.

۵ – په اخلاص باندي بنده د غير الله د بندګۍ څخه آزاديږي.

۶ – په اخلاص باندي ټولنيز ارتباطات قوي کېږي او د الله پاک نصرت د امت په برخه کېږي.

۷ – په اخلاص باندي دنيوي سختۍ آسانه کېږي.

۸ – په اخلاص باندي د انسان زړه ته اطمينان راځي او دی احساس د خوشالۍ او نيکمرغۍ کوي.

۹ – په اخلاص باندي د انسان ايمان قوي کېږي او د ګناه او سرکښۍ څخه يې په زړه کې نفرت پيدا کېږي.

۱۰ – په اخلاص باندي د مصيبتونو په مقابل کې د انسان اراده او عزم قوي کېږي.

۱۱ – په اخلاص باندي انسان په دنيا او آخرت کې پوره امن او لارښونه لاسته راوړلای سي.

منبع: طريقة لخدمة الدين

ژباړه او توضیح: مولوي نورالحق مظهري

روژه د مادي او معنوي قوت میاشت ده:

لومړی به دا خبره وکړو چې قوت پر دوه قسمه دی: مادي قوت او معنوي قوت، انسان په خپلي بریا کې دواړو قوتونو ته اړتیا لري، البته په يواځي مادي قوت باندي کله کله انسان بريالی کيږي خو ليکن دغه بريا اوږده او مفيده نه وي.

که وګورو په قرآن عظيم الشان کې د دې لپاره ډېري نمونې ذکر شويدي چې يوه نمونه يې عاديان، ثموديان او فرعونیان دي. 

عادیان او ثمودیان په خپل وخت کې په مادي لحاظ ډېر قوي وه له همدې امله یې تکبر او غرور کوی، د الله د پیغمبرانو سره یې جګړه او مخالفت کوی او په مځکه کې یې فسادونه خپرول، نو ځکه یې الله پاک ټوله قدرتونه ختم کړه او سخت عذابونه یې ورباندي راوستل.

او دا د هغو امتونو څو بېلګي  دي چې مادي قوت يې بيخي ډېر درلودی خو د معنوي او روحي قوت څخه خالي وه.

او د شرایطو او عادت پر بنیاد يواځي معنوي قوت هم د انسان د نصرت او کاميابۍ لپاره کافي نه دی لکه شاعر چي وايي:

لا خيرَ في حقٍّ إذا لم تَحْمِه ... حَلَقُ الحديدِ وألسنُ النيرانِِ

ژباړه: هیڅ خیر په هغه حق کې نشته چې د اوسپنو په کړیو او د اور په لمبو باندي یې ساتنه نه کیږي.

مادي او روحي قوتونه حيثيت د دوو وزرو لري لکه مارغه چې په يوه وزر باندي نه شي الووتلای انسان هم په يوه قوت باندي نه شي بريالی کېدلای بناء صحيح او شرعي لاره دا ده چې انسان ځانته دواړه قوتونه حاصل کړي او د دنیوي او اخروي دواړو ښېګڼو لپاره هڅه وکړي لکه قرآن چې موږ ته تعليم را کړی دی او فرمایي:

وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ.[ سورة البقرة 201] ژباړه: ځیني د دوی څخه وایي: ای ربه زموږ! موږ ته په دنیا کې هم ښېګڼي راکړه او په آخرت کې هم ښېګڼي راکړه او موږ د اور د عذاب څخه وساته.

نو مسلمان لکه د اخروي ژوند د سمون لپاره چې کوښښ کوي د دنیوي ژوند د سمون لپاره هم باید کوښښ وکړي.

او لکه د اخروي ژوند سمون چي په معنویاتو باندي لاس ته راځي د دنیوی ژوند سمون په مادیاتو باندي لاس ته راځی او مادیات خالص اسباب دي چې په مټ یې معنویاتو ته سړی رسېدلای شي او چې کله مادیات او معنویات دواړه برابر شي بیا نو هراړخیزه نیکمرغي د انسان په برخه کیږي.

هېره دي نه وي  لکه الله پاک چې موږ ته د عقيدې د سموالي او محکموالي سپارښتنه کړېده د مادي قوت د برابروالي سپارښتنه يې هم کړېده: او فرمایی: وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ.[ الانفال 60]

ژباړه: تاسو برابر کړئ د دوی لپاره هغه چې ستاسو په طاقت وي د قوت او تړلو څخه د آسانو تر څو تاسو په هغه باندي د الله او د ځان دښمنان و وېروی.

په دې باندی باید موږ ځانونه پوه کړوکوم شی چې د شرعي اصولو څخه ښکاري او په تجربه باندي هم ثابت سوی دی دا دی چې د معنوي قوت سره چې کله مادي قوت يوځای شي نو پر مطلق مادي قوت باندي بری پيدا کوي.

لکه الله پاک چي فرمايي:كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ.[ البقرة 249]

ژباړه: ډېر ځله داسي پېښیږي چې کوچنۍ  ډله دي پر لویي ډلي باندي د الله په اراده کامیابه شي او الله د صبر کوونکو سره دی.

او د دې لپاره د بدر غزوه لويه بېلګه ده چې د مسلمانانو شمير 300 نفره وو خو کفار 1000 نفر وه خو مسلمانان ځکه کاميابه شوه چې د توان سره سم د مادي قوت تر څنګ معنوي قوت هم ورسره وو ځکه مسلمانان په اسلامي سپېڅلې عقیده، نبوي اخلاقو او روحي سکون باندي سمبال وه، مادي قوت یې کڅه هم د کفارو په پرتله لږ وو خو بیا هم تر خپل توان یې د هغه د برابرولو هڅه کړېوه داسي یې نه وه کړي چې بېله کومي امادګۍ او بېله کومي وسلې جنګ ته ووځي.

د همدغو دوو قوتونو مثال الله پاک په قرآن کې موسی عليه السلام راوړی دی:

موسی عليه السلام چې کله د مصر څخه مدین ته را ورسېدی په لاره کې یې پر یوه څاه باندي دوې نجوني ولیدلې چې غوښتل یې خپل مالونه اوبه کړي خو د کمزورۍ له کبله یې ژر نه شوې اوبولای موسی علیه السلام د دغو دوو نجونو مالونه د مټ په زور چې مادي زور دی اوبه کړه خو چې کله انجلۍ د خپل پلار په غوښتنه دی کور ته وغوښتی نو په انجلۍ پسې روان سو دا نتيجه د معنوي قوت وه چې په حياء باندي ورسره روان وو او هیڅ یې ورته نه کتل.

او بل مثال يې الله پاک په امت د رسول الله صلی الله عليه وسلم باندي ويلی دی لکه چې فرمايي:

مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا.[سورة الفتح 29]

ژباړه: محمد د الله رسول دی، او هغه خلګ چې د ده سره دي پر کفارو باندي سخت دي او په خپل منځ کې ډېر سره مهربانه دي، ته دوی وینې په داسي حال کې چې رکوع او سجده کوي تر څو د الله مهرباني او خوشحالي لاسته راوړي.

علماو لیکلي دي: دا چې الله پاک وایي: دوی پر کفارو باندي سخت دي. دا د مادي قوت عنوان دی، او دا چی وایي: دوی په خپل مینځ کې پر یو بل مهربان دي. دا د معنوي قوت عنوان دی، او دا چی الله پاک وایي: ته دوی وینې په داسي حال کې چي رکوع او سجده کوي تر څو د الله مهرباني او خوشحالي لاسته راوړي. دا د مادي او معنوي قوت نتیجه او د اسلامي امت د نیکمرغۍ لپاره هغه اصل دی چې مادي او معنوي قوت سره یوځای کوي. 

د روژې په نیولو باندي دغه دواړه قوتونه د مسلمان په برخه کیږي، ځکه په روژې باندي مسلمان ته روغتیا او صحت ورکول کیږي چې دا خپله مادي قوت دی همدا راز په روژې باندي د مسلمان اخلاق سمیږي، عبادت او توبه یې قبلیږي او د الله پاک رضایت یې په برخه کیږي چې دا بیا خپله معنوي قوت دی.

مأخذ: دروس رمضانیة

ژباړه او زیادت: مولوي نورالحق مظهري

د روژې ځيني روغتیايي ګټي:

1 - د معدې او کولمو څخه عفونتي اضافه مواد غورځوي.

2 - معده ورباندي هوسی کيږي.

3 - روژه د ناروغيو په مقابل کې وقايه ده، ډېري ناروغۍ دي چې بېله وقايې په درملني باندي نه جوړيږي او روژه ډېره ښه وقايه ده.

4 - څوک چې د کوچينيو او لويو کولمو مزمن التهاب ولري روژه ورته ډېره ګټه کوي.

5 - د اينې د کمکارۍ په درملنه کې روژه ډېره کټه لري.

6 - د خارش او يا گرولو ناروغۍ ته روژه ډېره ګټه لري.

7 - د الرژي يا حساسيت د ناروغۍ په درملنه کې روژه ډېر تأثير لري.

8 - روژه د چاغۍ په ناروغۍ کې ډېره مفيده ده ځکه چې په روژې باندي وزن ډېر کميږي.

9 - روژه د لوړ فشار د کمولو لپاره ډېره مؤثره ده.

10 - روژه د ګوردوکانو د ځينو التهابونو په درملنه کې ډېره مؤثره ده.

11 - روژه د کيسه صفراء د التهاباتو په درملنه کې ډېره مؤثره ده.

12 - روژه د زړه د مزمنو ناروغيو په ختمولو کې ډېره مؤثره ده.

13 - روژه د معدې د ډېرو ناروغيو د درملني لپاره ډېره مؤثره ده.

14 - روژه د انسان په خوشحاله کولو او سپين ږيرتوب په ځنډولو کې ډېر تأثير لري.

عصبي جهاز او سيستم ته د روژې ګټه:

ډاکتر محمد ابوشوک په يوې مقالې کې چې د (الصوم والجهاز العصبي) تر عنوان لاندي يې ليکلې ده وايي: د روژې د روحانيت له وجهي او په دې خاطر چې روژه نفس صفاء کوي، روح پاکوي،  پر ستونزو باندي انسان ته تحمل او صبر ور زده کوي، پر مسکينانو او اړو انسانو باندي مهربانۍ ته انسان هڅوي، په شهواتو کې د لوېدلو څخه انسان ليري کوي، د انسان نفس په ښو اخلاقو باندي ښايسته کوي لکه په کړنوکې صداقت، په کار کې امانتداري، د خښم او انتقام څخه د انسان ليري کول او د حسد او کينې څخه د نفس ژغورل. 

دا ټوله هغه شيان دي چې بشري روح ته سلامتيا، محبت، دوستي او هغه صفايي وربښي چې د انسان روح ورباندي ډېر مطمئن او آرام کېدلای سي.

ځينو بريتانوي ډاکټرانو ويلي دي: په کال کې يوه مياشت روژه نيول د انسان په بدن کې د پوره کال کچره او چټلي ختموي.

تر ټولو مشهور ليکوال چې د روژې په فايدو کې يې ليکل کړيدي په امريکا کې د بدني ثقافت مشر ماک فادن دی. نوموړي په امريکا کې په خپل نامه لوی کلينيک جوړکړی دی او د روژې د فوائدو په اړه يې هغه وخت کتاب وليکی چې ده ته په تجربو ثابته سوه چې روژه د ډېرو سختو ناروغيو د درملني لپاره مؤثره ده؛ نوموړی وايي: روژه بدن ته ګټه لري د ټولو هغو جراثیمو څخه بدن پاک کوي چې د خوړو سره د انسان بدن ته ځي.

هغه ناروغۍ چي نوموړي په روژې باندي معالجه کړيدي:

د معدې او هضمي جهاز ناورغۍ.

د وينو او رګونو ناروغۍ.

نوموړي ډاګټر په خپل کتاب کې د ټولو هغو خلګو نومونه او مشخصات ليکلي دي چې ده په روژې باندي د هغوی درملنه کړېده.

دی وايي: هر انسان دېته اړتيا لري چې بايد روژه ونيسي بلکې هر مريض روژې ته اړتيا لري.

منبع: تحف رمضانية

ژباړه او زیادت: مولوي نورالحق مظهري

که جنتيان او دوږخيان تجارت وکړي:

ژباړه: په حديث کې راځي: که جنتيان تجارت وکړي نو دوی به په ورېښمو کې تجارت وکړي او که دوږخيان تجارت وکړي نو دوی به په صرافۍ کې تجارت وکړي.

په جنت او دوږخ کې نه تجارت سته او نه هم تجارت ته اړتيا سته خو که بالفرض جنتيان تجارت وکړي نو دوی به د ورېښمو تجارت وکړي او په بل حديث کې راځي چې د عطرو تجارت به هم وکړي او که بالفرض دوږخيان تجارت وکړي نو دوی به بيا صرافي وکړي.

دلته به اصل کې هدف د ورېښمو د تجارت ښه والی او د صرافۍ بدوالی دی ځکه د ورېښمو په تجارت کې عموما تبادله د عين د مال سره ده او تر ډېره بريده دوکه بازي او خطاايستل پکې نه وي نو ځکه داسي سودا د الله تعالی خوښيږي او دا يې د جنتيانو د خوښۍ سودا هم ګرځولې ده او په صرافۍ کې چې عموما تبادله د پيسو ده دوکه بازي، درواغ ويل او قسم اخيستل ډېر کيږي ځکه نو د الله تعالی نه خوښيږي او د دوږخيانو د خوښي سودا يې ګرځولېده.

البته د دې څخه هدف دا نه دی چې څوک د ورېښمو سودا وکړي هغه به جنت ته ځي او که څوک صرافي وکړي هغه به دوږخ ته ځي بلکې په عامو حالاتو کې د سودا د ښه والي او بدوالي بيان دی نو که څوک په صرافۍ کې د سود، درواغو، او دوکې څخه ځان وساتي او مشکوکه سودا ونکړي هغه رښتيني تاجر دی او الله تعالی به يې په ګناهکارو تجارانو کې نه شمېري او که څوک د ورېښمو په سودا کې دوکه کوي او خلک خطا باسي بيا دی په دې باندي ګناهکار دی او د هغو تجارانو څخه شمېرل کيږي چې کار يې  د الله تعالی نه خوښيږي. 

د دې مثال داسي دی لکه په يو حديث کې چې د دوږخيانو ځيني صفتونه بيان شوي دي؛ لکه:

هغه څوک چې عقل نه لري او د آخرت پر کارونو حريص نه وي، هغه څوک چې په هر لوی او کوچني شي کې خيانت کوي او د خيانت کولو ته د غنيمت په سترګه ګوري، هغه څوک چې هر ګړی نور انسانان پر ناحقه دوکه کوي، هغه څوک چې بخالت کوي او هغه څوک چې درواغ وايي.

دلته هدف د دې کارونو غندل او بدي يې بيانول دي تر څو انسانان ځانونه ورڅڅه وساتي او د هغو کسانو څخه و نه ګرځي چې د دغو کارونو له امله دوږخ ته ځي.

عَنِ ابْنِ عُمَرَ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم : لَوْ أَذِنَ اللَّهُ لأَهْلِ الْجَنَّةِ فِي التِّجَارَةِ لاتَّجَرُوا فِي الْبَزِّ وَالْعِطْرِ.[المعجم الصغير699]

لو اتجر أهل الجنة لاتجروا في البز ولو اتجر أهل النار لاتجروا في الصرف.[احياء علوم الدين ج2ص 392]

مولوي نورالحق مظهري

په اداراتو کې څنګه د فساد مخنيوی وکړو؟

ليکنه: مولوي نورالحق مظهري

فساد د صلاح او سمون ضد دی ځکه نو په کوم ځای کې چې فساد لاره پيدا کړي هلته صلاح او سمون کډه کوي او چې په کوم ځای کې د فساد ريښې ټينګي شوې هلته بيا هر ډول مثبت بدلون او پر مختګ ناشونی کېږي؛ يو د هغو ځايونو څخه چې تل بايد د هر ډول فساد څخه پاک وي دولتي ادارې دي ځکه د دولتي ادارو څخه نظام جوړ دی او په اداراتو کې فساد په نظام کې د فساد لامل جوړيږي.

که موږ په نړۍ کې تېر شوي نظامونه، يا په ځينو هيوادونو کې اوسني حاکم نظامونه او يا هم په افغانستان کې تېر جمهوري نظام تر څېړني لاندي ونيسو دا به راته ثابته شي چې د دوی د تباهۍ او سقوط د لاملونو څخه يو لامل فساد وو په خاصه توګه مالي او اداري فساد چې هره اداره د فعاليت، ثبات او پرمختګ په برخو کې د پښو څخه اچوي او د ډېرو فعلي او احتمالي ننګونو سره يې مخامخ کوي.

د دې لپاره چې هر نظام په خپلو اداراتو کې د فساد څخه وساتل شي د نورو وقايوي او معالجوي کړنو تر څنګ د لاندي څو مواردو عملي کول د فساد په مخينوي او يا کمولو کې ممکن ډېره  مرسته وکړي:

1 – پر وظيفو او مسئوليتونو اهل کسان وګمارل شي؛ په دې معنی سره چې دولتي وظيفه هغه کس ته ورکړل شي چې تقوی ولري، په فساد روږدی نه وي، په عقيدوي لحاظ د فساد مخالف وي او په فکري لحاظ د فساد څخه متنفر وي.

که د قرآن او احاديثو لارښوونو ته وګورو دا به راته ثابته شي چې وظيفه او مسئوليت ورکول هم د امانت سپارل دي چې الله تعالی يې اهل ته پر سپارلو ډېر ټينګار کړی دی او فرمايي: إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا.[النساء58] ژباړه: الله تعالی تاسي امر کوي چې امانتونه د هغو اهل ته وسپارئ.

مفسرين رحمهم الله فرمايي: که څه هم دغه آيت په خاصي موضوع کې نازل شوی دی خو حکم يې عام دی او هر امانت ته شامليږي هغه که عمومي امانت وي که شخصي امانت، که په دين کې وي او که په دنيا کې وي.

د رسول الله صلی الله عليه وسلم په احاديثو کې هم اهل ته د امانت پر سپارلو ټينګار شوی او د نه عملي کېدلو تاوانونه يې بيان شوي دي؛ چې ځيني احاديث په لاندي ډول دي:

الف: فَإِذَا ضُيِّعَتِ الأَمَانَةُ فَانْتَظِرِ السَّاعَةَ قَالَ كَيْفَ إِضَاعَتُهَا قَالَ إِذَا وُسِّدَ الأَمْرُ إِلَى غَيْرِ أَهْلِهِ فَانْتَظِرِ السَّاعَةَ.[صحيح البخاري59]

ژباړه: کله چې امانت ضايع شي نو د قيامت انتظار وکړه چا وويل: څنګه ضايع کېږي؟ رسول الله صلی الله عليه وسلم وويل: کله چې کار و نااهل ته وسپارل شي نو د قيامت انتظار وکړه.

ب: عن عبد الله بن عمرو قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: من أشراط الساعة أن يؤتمن الخائن ويخون الأمين.[مکارم الاخلاق للخرائطي 175]

ژباړه: د عبدالله بن عمرو څخه روايت دی چې رسول الله صلی الله عليه وسلم وفرمايل: د قيامت د علامو څخه دا دی چې امين خائن ګڼل کېږي او خائن امين ګڼل کېږي.

ج: عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ: سَيَأْتِي عَلَى النَّاسِ سَنَوَاتٌ خَدَّاعَاتُ، يُصَدَّقُ فِيهَا الْكَاذِبُ، وَيُكَذَّبُ فِيهَا الصَّادِقُ، وَيُؤْتَمَنُ فِيهَا الْخَائِنُ، وَيُخَوَّنُ فِيهَا الأَمِينُ، وَيَنْطِقُ فِيهَا الرُّوَيْبِضَةُ، قِيلَ: وَمَا الرُّوَيْبِضَةُ؟ قَالَ: الرَّجُلُ التَّافِهُ فِي أَمْرِ الْعَامَّةِ.[سنن ابن ماجه 4036]

ژباړه: د ابوهريره رضي الله عليه څخه روايت دی چې رسول الله صلی الله عليه وسلم وفرمايل: پر خلکو به داسي غولوونکي کلونه راشي چې په هغو کې به د درواغجن انسان تصديق کېږي او د رښتيا ويونکې انسان تکذيب به کېږي، خائن به امين ګڼل کېږي او امين به خائن ګڼل کېږي او رويبضه خبري وکړي؛ چا وويل: رويبضه څشي دی؟ هغه وويل: هغه انسان چې د عامو خلکو په کارونو کې بې باکه وي.

وظيفه او مسئوليت هغه لوی امانت دی چې پوره آداء کول يې د هر چا کار نه دی او که پوره آداء نشي ډېر تاوانونه او زيانونه د ځانه سره لري چې يو يې په اداره کې د فساد خپرېدل دي.

دا چې وظيفه امانت دی، کول يې توان او طاقت غواړي او نه کول يې د ځانه سره تاوانونه او رسوايي لري د لاندي حديث څخه له ورايه ښکاري:

عن الحارث بن زيد الحضرمي: أن أبا ذر رضي الله عنه قال لرسول الله صلى الله عليه و سلم: أمرني فقال: إنك ضعيف و أنها أمانة و أنها يوم القيامة خزي و ندامة.[المستدرک علي الصحيحين7019]

ژباړه: د حارث بن زيد حضرمي څخه روايت دی چې ابوذر رضي الله عنه رسول الله صلی الله عليه وسلم ته وويل: يا رسول الله ما  ته امارت راکړه(ما ته وظيفه راکړه) رسول الله صلی الله عليه وسلم ورته وفرمايل: ته ناتوان يې او امارت امانت دی او د قيامت په ورځ رسوايي او پښېمانتيا ده.

د وظيفې دروندوالي او حساسيت ته په کتو داسي ويلای شو چې ناتوانه او ضعيف انسان ته د وظيفې ورکول ممکن د اداري او مالي فساد سبب جوړ شي البته د ناتوانۍ څخه يواځي اداري ناتواني مراد نه ده بلکې هر ډول ناتواني د فساد سبب جوړېدلای شي توپير نه لري که هغه اداراي ناتواني وي، که عقيدوي او اخلاقي ناتواني وي.

2 – مسئول ته دي د ده د اړتيا په اندازه معاش ورکړل شي؛ ځيني وختونه د معاش لږوالی په اداره کې د فساد لامل جوړېدلای شي.

که څه هم شرعا د معاش لږوالی د فساد لپاره دليل نه شي جوړېدلای خو ممکن د ناپوهۍ يا اقتصادي فشار له کبله ځيني کسان د معاش د لږوالي په سبب يو ډول ځان فساد کولو ته مجبور وګڼي او نورو لارو ته د نه لاسرسۍ په حالت کې په اداره کې فساد ته مخه کړي.

زموږ د فقه په کتابونو کې دې خبري ته پوره اشاره شوېده چې له جملې يې الاختيار لتعليل المختار کتاب دی چې فرمايي:

ويكون رزقه وكفايته وكفاية أهله وأعوانه ومن يموّنهم من بيت المال ، لأنه محبوس لحق العامة ، فلولا الكفاية ربما طمع في أموال الناس.[الاختيار لتعليل المختار ج2 ص88]

ژباړه: د قاضي خرچه او چې څومره د ده د کورنۍ، ملګرو او اولادونو بسيږي بايد د بيت المال څخه ورکړل شي ځکه چې دی د عامو خلکو د حق لپاره راګير دي نو که په کافي اندازه خرچه ور نکړل شي ممکن د خلکو مالونو ته طمع وکړي.

يعني که قاضي ته د بيت المال څخه په پوره اندازه خرچه او معاش ورنکړل شي نو ممکن دی فساد وکړي او د خلکو څخه رشوت واخلي؛ دلته که څه هم ذکر د قاضي شوی دی خو حکم يې عام دی د دولت هر هغه مأمور ته شامليږي چې د خلکو سره يې کار وي او رشوت اخيستلي شي.

3 – د عوائدو، مصارفو او محاسباتو لپاره بايد سيسټم جوړ شي؛ ځيني وختونه د فزيکې پيسو ادلون بدلون او يوه کس ته پيسې په لاس ورکول د فساد سبب جوړيږي نو که په اداراتو کې د عوائدو، مصارفاتو او محاسباتو لپاره داسي سيسټم جوړ شي چې ډېري کسان کار پکې وکړي او د فزيکې پيسو د اخيستلو او ورکولو مخه ونيول شي نو ممکن د فساد مخه هم ورسره ونيول شي او که چېري محاسبوي سيسټم ډېر قوي جوړ شي او پر وخت دقيق اجراات وشي يقينا چې د فساد په ختمولو کې پوره کار کېدلای شي.

4 – د مکافات او مجازات عملي کېدل؛ که د فساد په وړاندي د دقيق ميکانيزم جوړېدلو او د هغه د عملي کېدلو وروسته مکافات او مجازات عملي شي دا به ارومرو ان شاء الله په پوره توګه د فساد مخه نيسي ځکه چې د هغو کسانو مکافات وشي چې ځانونه يې د فساد څخه ساتلي دي او هغو کسانو ته سخت مجازات ورکړل شي چې فساد يې کړی دی دا به خاماخا د فساد څخه پاک خلک نور هم پاکوالي ته تشويق کړي او په فساد روږدي خلک به ارومرو ځانونه د فساد څخه را وګرځوي.

5 – مالي مراقبت او تفتيش قوي شي؛ که د قوي با صلاحيته مراقبينو او مفتشينو لخوا د اداراتو څارنه او تفتيش وشي هيڅوک به فساد ته زړه ښه نه کړي ځکه مراقبت او تفتيش په مالي او اداري برخو کې د احتياط کولو سبب جوړيږي چې هيڅوک د څارني او رسوايۍ له ويري زړه فساد ته نه ښه کوي ځکه د ځان د ګرفتارۍ او مجازات څخه وېريږي.

که مشران شوی نو د مشاورينو سره احتياط کوئ:

ژباړه: ابوسعيد خدري رضي الله عنه د رسول الله صلی الله عليه وسلم څخه روايت کوي چې هغه وفرمايل: هيڅوک نه خليفه کيږي مګر دا چې د هغه لپاره به دوه د راز کسان وي چې يو به يې په خير امر کوي او پر هغه به يې باعث کوي او بل به يې په شر امر کوي او پر هغه به يې باعث کوي خو هغه څوک به ساتل کيږي چې الله تعالی يې وساتي.

توضيح: دلته ذکر دی خليفه خو خبره عامه ده هر مشر ته شامليږي، هدف ورڅخه دا دی چې کوم څوک چې مشر شي د هغه لپاره به ارومرو دوه د راز او اسرارو کسان وي چې مشورې ورکوي، يو به د خير مشوره ورکوي او د خير کولو ته به يې هڅوي بل به د شر مشوره ورکوي او د شر کولو ته به يې هڅوي خو هغه څوک به سالم پاتيږي چې  الله تعالی يې سالم وساتي.

ځينو علماؤ د راز د کسانو داسي بيان کړی دی چې دغه د راز د کسانو څخه يا وزيران مراد دي، يا ملائکه او شيطان مراد دي، يا نفس اماره او نفس لوامة مراد دي او يا هم دوستان او خپلوان مراد دي.

په ځينو احاديثو کې نبي او والي ياد سوي دي چې نبي خو الله تعالی په خپل قدرت باندي ساتي او دېته يې نه پريږدي چې د نااهله مشاور خبره ومني ځکه نبي د الله تعالی په قدرت باندي د ګناه څخه معصوم دی؛ پاته شو خليفه او والي هغوی به د ښو او بدو مشاورينو تشخيص کوي، د ښه مشاور خبره به مني او د بد مشاور خبره به نه مني او د الله تعالی څخه به د توفيق سوال کوي.

عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ : مَا اسْتُخْلِفَ خَلِيفَةٌ إِلاَّ لَهُ بِطَانَتَانِ بِطَانَةٌ تَأْمُرُهُ بِالْخَيْرِ وَتَحُضُّهُ عَلَيْهِ وَبِطَانَةٌ تَأْمُرُهُ بِالشَّرِّ وَتَحُضُّهُ عَلَيْهِ وَالْمَعْصُومُ مَنْ عَصَمَ اللَّهُ.(صحيح البخاري6611]
مولوي نورالحق مظهري

د مشورې ارزښت:

ژباړه: د عبدالله بن عباس رضي الله عنه څخه روايت دی چې کله دغه آيت نازل شو" وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ" رسول الله صلی الله عليه وسلم وفرمايل: الله او د هغه رسول مشورې ته اړتيا نه لري خو مګر الله تعالی مشوره زما د امت لپاره رحمت ګرځولې ده ځکه نو کوم څوک چې د دوی څخه مشوره وکړي نو د حق لاره به ورکه نه کړي او څوک چې د دوی څخه مشوره پريږدي هغه به د ستونزو لاره ورکه نه کړي.

 

يعني کله چې الله تعالی هغه آيت نازل کړ چې په هغه کې يې خپل پيغمر صلی الله عليه وسلم ته امر کړی دی چې د خپلو ملګرو سره مشوره وکړي نو رسول الله صلی الله عليه وسلم د مشورې د ارزښت ښکاره کولو لپاره وويل: الله تعالی او د هغه رسول مشورې ته اړتيا نه لري خو مشوره زما د امت لپاره رحمت دی نو کوم څوک چې مشوره کوي هغه به هيڅ وخت د حق او ثواب لاره ورکه نه کړي او کوم څوک چې مشوره نه کوي د هغه څخه به ارومرو د حق لاره ورکه کيږي او د ستونزو سره به مخامخ کيږي.

 

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ:|" وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ".[آل عمران: 159] قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " أَمَا إِنَّ اللهَ وَرَسُولَهُ غَنِيَّانِ عَنْهُمَا، وَلَكِنْ جَعَلَهَا اللهُ رَحْمَةً لِأُمَّتِي، فَمَنْ شَاوَرَ مِنْهُمْ لَمْ يُعْدَمْ رُشْدًا، وَمَنْ تَرَكَ الْمَشُورَةَ مِنْهُمْ لَمْ يُعْدَمْ عَنَاءً.[شعب الايمان 7136] 

مولوي نورالحق مظهري

د ديموکراسۍ ځيني تاوانونه:

1 – ديموکراسي ارتداد او الحاد ته لاره آواره وي.

2 – ديموکراسي فحاشۍ او بې حيايۍ ته لاره آواره وي.

3 – ديموکراسي قومي او سيمه ايزو اختلافاتو ته لاره آواره وي.

4 – ديموکراسي د بشر په لاس په جوړ شوو نيمګړيو قوانينو باندي نور خلک مکلف کوي.

5 – ديموکراسي شرعي احکام او حدود معطل کوي.

6 – د ديموکراسۍ په مټ مفسدين او نا اهلان واک ته رسيږي.

7 – ديموکراسي د ښه او بد، کافر او مسلمان، عالم او جاهل تر منځ تفاوت ختموي.

8 – ديموکراسي د ولاء او براء اصل له منځه وړي.

9 – ديموکراسي انساني معنويات او ديانت له منځه وړي.

10 – ديموکراسي کفارو ته پر مسلمانانو باندي تسلط او واکمني ورکوي.

11 – په ديموکراسۍ کې بدعتونه او خرافات وده کوي.

12 – ديموکراسي بې هدفه اختلافات او مرموزي جګړې پيدا کوي.

13 – دیموکراسي د اسلام حاکمیت او پاک نظام مخه نیسي.

14 – دیموکراسي اسلامي شعایر کمرنګه کوي او سپکاوی یې په خلکو کې عادي کوي.

15 – دیموکراسي نفس ته پر عقل باندي تسلط ورکوي.

16 – دیموکراسي مثبت کلتورونه او فرهنګونه ړنګوي.

17 – دیموکراسي نا اهل زورواکانو ته پر ضعیفانو باندي تسلط ورکوي.

18 – دیموکراسي د انصاف او عدل نظام له منځه وړي.

19 – دیموکراسی د شخصي آزادۍ تر شعار لاندي ګمراه انسانانو ته د هر شي د ویلو او کولو اجازه ورکوي.

ليکنه: مولوي نورالحق مظهري

مأخذ: الدیمقراطیة للشیخ عبدالمجید الریمی.

زیان‌های رسانه‌های فاسد و مبتذل:

رسانه‌ها، چه تصویری، چه صوتی، چه چاپی و چه اجتماعی، همه وسایلی برای نشر اطلاعات هستند که هم می‌توان از آن‌ها استفاده درست کرد و هم استفاده نادرست. اما زمانی که رسانه‌ها فاسد شوند یا به دست افراد نااهل بیفتند، فسادهای زیادی از آن پیدا می‌شود و زیان‌های بزرگی به جامعه وارد می‌کند. برخی از این زیان‌های عمده را در زیر بیان می‌کنیم:

فساد اخلاقی:

رسانه‌های مبتذل باعث گسترش فساد اخلاقی در جامعه می‌شوند، به ویژه جوانان را به فساد اخلاقی معتاد می‌کنند. در نتیجه، ارزش‌های اخلاقی نادیده گرفته می‌شود و مردم به سوی بی‌بندوباری و فحشا سوق داده می‌شوند. نمونه تاریخی آن امپراتوری روم است که به دلیل نمایش‌های مبتذل و انتشار فحشا به فساد اخلاقی گسترده‌ای دچار شد. در عصر حاضر، دوره قبل از امارت نمونه‌ای از این امر می باشد، جایی که آزادی‌های رسانه‌ای منفی، مردم را به انواع فساد و بی‌بندوباری کشاند.

برهم خوردن نظام خانوادگی:

انتشار محتوای نامناسب توسط رسانه‌های فاسد، نظام خانواده را مختل می‌کند، زیرا چنین رسانه‌هایی برنامه‌هایی منتشر می‌کنند که پیوندهای حقوقی میان اعضای خانواده را از بین می‌برد. این امر باعث ایجاد نفرت و کینه بین پدر و پسر، برادران، زن و شوهر و سایر خویشاوندان می‌شود. نمونه بارز آن جوامع غربی هستند که به دلیل عدم رعایت حقوق خانوادگی، میزان طلاق و فروپاشی نظام سنتی خانواده در قرن نوزدهم و بیستم افزایش یافته است.

مسمومیت فکری و سیاسی:

رسانه‌های ناصالح افکار مردم را تخریب می‌کنند و سبب انحراف فکری و سیاسی در جامعه می‌شوند. در نتیجه، اعتقادات اسلامی و باورهای فطری مردم تضعیف شده و از هویت اسلامی و سیاست اسلامی بیگانه می‌شوند. نمونه‌ای از این امر، تبلیغات اتحاد جماهیر شوروی کمونیستی در آسیای میانه بود که محبت به اسلام و نظام اسلامی را از دل مردم بیرون کرد. به همین دلیل، هرچند روسیه به لحاظ نظامی از کشورهای آسیای میانه خارج شده، اما از نظر فکری و سیاسی هنوز بر آن‌ها مسلط است.

افزایش خشونت اجتماعی و جرایم:

رسانه‌های نادرست باعث افزایش میزان جرایم در جامعه می‌شوند، زیرا برنامه‌ها و سریال‌هایی که منتشر می‌کنند، به نوعی روش‌های ارتکاب جرم را به مردم آموزش می‌دهند. بسیاری از جرایم مانند آدم‌ربایی، که سابقه طولانی دارد، در کشور ما در دوران جمهوریت افزایش یافت، زمانی که مردم به تلویزیون‌های غیرمجاز و سریال‌های خارجی روی آوردند و روش‌های آن را یاد گرفتند. نمونه دیگر آن فیلم‌های مبتذل هالیوود است که از دهه ۱۹۲۰ به بعد موجب افزایش خشونت و جنایات در جوامع غربی شده است.

تباهی و انحراف نسل جوان:

رسانه‌های فاسد، جوانان را از اصلاح، پیشرفت و دانش دور کرده و به سوی شهوت‌پرستی و انحراف اخلاقی سوق می‌دهند. تاریخ‌نگاران معتقدند که یکی از عوامل سقوط حاکمیت مسلمانان در اندلس، انتشار فحشا و موسیقی‌های مبتذل در میان جوانان بود که آن‌ها را به سرگرمی‌های بیهوده معتاد کرد و حس جهاد و فداکاری را از آنان گرفت. در عصر حاضر، برخی رسانه‌ها با پخش برنامه‌های نامناسب، فیلم‌های فاسد و سوءاستفاده از شبکه‌های اجتماعی، وجدان، عقل و استعداد علمی جوانان را نابود کرده‌اند.

ابزار جنگ فکری دشمنان:

دشمنان اسلام همواره تلاش کرده‌اند که از هر وسیله‌ای برای جنگ فکری علیه اسلام و مسلمانان استفاده کنند، که یکی از این ابزارها رسانه‌های فاسد است. آن‌ها از طریق رسانه‌ها، تهاجم فکری و فرهنگی خود را پیش می‌برند و برای این کار، فعالیت رسانه‌ای را به عنوان اولین انتخاب خود قرار می‌دهند. این رسانه‌ها به طور آگاهانه یا ناآگاهانه به ابزار جنگ فکری علیه اسلام تبدیل می‌شوند و تبلیغات گسترده‌ای را علیه آن انجام می‌دهند. نمونه بارز آن، تهاجم فکری‌ای است که هم‌زمان با حمله نظامی امپراتوری‌های کفری به کشورهای اسلامی از طریق رسانه‌ها انجام شده است.

تخریب و توهین به ارزش‌های دینی و فرهنگی:

رسانه‌های مبتذل از طریق تبلیغات و دروغ‌پردازی تلاش می‌کنند که ارزش‌های دینی و فرهنگی را تخریب کرده و مورد اهانت قرار دهند. مطالعه تاریخ رسانه‌ها نشان می‌دهد که رسانه‌های نادرست همواره سعی کرده‌اند که اهمیت مقدسات را در نظر مردم کم‌رنگ کنند. آن‌ها شخصیت‌های اسلامی را با عناوین ناپسند یاد کرده‌اند، که نمونه بارز آن، برچسب "تروریست" به مجاهدین و متهم کردن علمای دینی به ساده‌لوحی و شرارت است. در دوران خلافت عثمانی، زمانی که مسلمانان در حال پیشرفت بودند، یهودیان و منافقین با استفاده از رسانه‌ها تبلیغات منفی علیه رهبران خلافت انجام می‌دادند و شایعات بی‌اساسی را در میان مردم منتشر می‌کردند. چنانچه سلطان عبدالعزیز را متهم کردند و مردم را بر علیه او تحریک نمودند تا اینکه او را معزول کردند و بعدا به شکل مرموز او را به شهادت رساندند.

ایجاد فاصله بین دولت و ملت:

رسانه‌های دشمن اسلام همواره تلاش می‌کنند که بین نظام حاکم اسلامی و مردم فاصله ایجاد کنند. آن‌ها همواره نقاط ضعف نظام را برجسته کرده و دستاوردهای آن را پنهان می‌کنند. گاهی اوقات، این رسانه‌ها برخی تحلیل‌گران منحرف را تحت عنوان "کارشناسان سیاسی" دعوت می‌کنند تا با تحلیل‌های نادرست، مردم را فریب داده و علیه نظام تحریک کنند.

نویسنده: مولوی نورالحق مظهری