لومړی به دا خبره وکړو چې قوت پر دوه قسمه دی: مادي قوت او معنوي قوت، انسان په خپلي بریا کې دواړو قوتونو ته اړتیا لري، البته په يواځي مادي قوت باندي کله کله انسان بريالی کيږي خو ليکن دغه بريا اوږده او مفيده نه وي.
که وګورو په قرآن عظيم الشان کې د دې لپاره ډېري نمونې ذکر شويدي چې يوه نمونه يې عاديان، ثموديان او فرعونیان دي.
عادیان او ثمودیان په خپل وخت کې په مادي لحاظ ډېر قوي وه له همدې امله یې تکبر او غرور کوی، د الله د پیغمبرانو سره یې جګړه او مخالفت کوی او په مځکه کې یې فسادونه خپرول، نو ځکه یې الله پاک ټوله قدرتونه ختم کړه او سخت عذابونه یې ورباندي راوستل.
او دا د هغو امتونو څو بېلګي دي چې مادي قوت يې بيخي ډېر درلودی خو د معنوي او روحي قوت څخه خالي وه.
او د شرایطو او عادت پر بنیاد يواځي معنوي قوت هم د انسان د نصرت او کاميابۍ لپاره کافي نه دی لکه شاعر چي وايي:
لا خيرَ في حقٍّ إذا لم تَحْمِه ... حَلَقُ الحديدِ وألسنُ النيرانِِ
ژباړه: هیڅ خیر په هغه حق کې نشته چې د اوسپنو په کړیو او د اور په لمبو باندي یې ساتنه نه کیږي.
مادي او روحي قوتونه حيثيت د دوو وزرو لري لکه مارغه چې په يوه وزر باندي نه شي الووتلای انسان هم په يوه قوت باندي نه شي بريالی کېدلای بناء صحيح او شرعي لاره دا ده چې انسان ځانته دواړه قوتونه حاصل کړي او د دنیوي او اخروي دواړو ښېګڼو لپاره هڅه وکړي لکه قرآن چې موږ ته تعليم را کړی دی او فرمایي:
وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ.[ سورة البقرة 201] ژباړه: ځیني د دوی څخه وایي: ای ربه زموږ! موږ ته په دنیا کې هم ښېګڼي راکړه او په آخرت کې هم ښېګڼي راکړه او موږ د اور د عذاب څخه وساته.
نو مسلمان لکه د اخروي ژوند د سمون لپاره چې کوښښ کوي د دنیوي ژوند د سمون لپاره هم باید کوښښ وکړي.
او لکه د اخروي ژوند سمون چي په معنویاتو باندي لاس ته راځي د دنیوی ژوند سمون په مادیاتو باندي لاس ته راځی او مادیات خالص اسباب دي چې په مټ یې معنویاتو ته سړی رسېدلای شي او چې کله مادیات او معنویات دواړه برابر شي بیا نو هراړخیزه نیکمرغي د انسان په برخه کیږي.
هېره دي نه وي لکه الله پاک چې موږ ته د عقيدې د سموالي او محکموالي سپارښتنه کړېده د مادي قوت د برابروالي سپارښتنه يې هم کړېده: او فرمایی: وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ.[ الانفال 60]
ژباړه: تاسو برابر کړئ د دوی لپاره هغه چې ستاسو په طاقت وي د قوت او تړلو څخه د آسانو تر څو تاسو په هغه باندي د الله او د ځان دښمنان و وېروی.
په دې باندی باید موږ ځانونه پوه کړوکوم شی چې د شرعي اصولو څخه ښکاري او په تجربه باندي هم ثابت سوی دی دا دی چې د معنوي قوت سره چې کله مادي قوت يوځای شي نو پر مطلق مادي قوت باندي بری پيدا کوي.
لکه الله پاک چي فرمايي:كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ.[ البقرة 249]
ژباړه: ډېر ځله داسي پېښیږي چې کوچنۍ ډله دي پر لویي ډلي باندي د الله په اراده کامیابه شي او الله د صبر کوونکو سره دی.
او د دې لپاره د بدر غزوه لويه بېلګه ده چې د مسلمانانو شمير 300 نفره وو خو کفار 1000 نفر وه خو مسلمانان ځکه کاميابه شوه چې د توان سره سم د مادي قوت تر څنګ معنوي قوت هم ورسره وو ځکه مسلمانان په اسلامي سپېڅلې عقیده، نبوي اخلاقو او روحي سکون باندي سمبال وه، مادي قوت یې کڅه هم د کفارو په پرتله لږ وو خو بیا هم تر خپل توان یې د هغه د برابرولو هڅه کړېوه داسي یې نه وه کړي چې بېله کومي امادګۍ او بېله کومي وسلې جنګ ته ووځي.
د همدغو دوو قوتونو مثال الله پاک په قرآن کې موسی عليه السلام راوړی دی:
موسی عليه السلام چې کله د مصر څخه مدین ته را ورسېدی په لاره کې یې پر یوه څاه باندي دوې نجوني ولیدلې چې غوښتل یې خپل مالونه اوبه کړي خو د کمزورۍ له کبله یې ژر نه شوې اوبولای موسی علیه السلام د دغو دوو نجونو مالونه د مټ په زور چې مادي زور دی اوبه کړه خو چې کله انجلۍ د خپل پلار په غوښتنه دی کور ته وغوښتی نو په انجلۍ پسې روان سو دا نتيجه د معنوي قوت وه چې په حياء باندي ورسره روان وو او هیڅ یې ورته نه کتل.
او بل مثال يې الله پاک په امت د رسول الله صلی الله عليه وسلم باندي ويلی دی لکه چې فرمايي:
مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا.[سورة الفتح 29]
ژباړه: محمد د الله رسول دی، او هغه خلګ چې د ده سره دي پر کفارو باندي سخت دي او په خپل منځ کې ډېر سره مهربانه دي، ته دوی وینې په داسي حال کې چې رکوع او سجده کوي تر څو د الله مهرباني او خوشحالي لاسته راوړي.
علماو لیکلي دي: دا چې الله پاک وایي: دوی پر کفارو باندي سخت دي. دا د مادي قوت عنوان دی، او دا چی وایي: دوی په خپل مینځ کې پر یو بل مهربان دي. دا د معنوي قوت عنوان دی، او دا چی الله پاک وایي: ته دوی وینې په داسي حال کې چي رکوع او سجده کوي تر څو د الله مهرباني او خوشحالي لاسته راوړي. دا د مادي او معنوي قوت نتیجه او د اسلامي امت د نیکمرغۍ لپاره هغه اصل دی چې مادي او معنوي قوت سره یوځای کوي.
د روژې په نیولو باندي دغه دواړه قوتونه د مسلمان په برخه کیږي، ځکه په روژې باندي مسلمان ته روغتیا او صحت ورکول کیږي چې دا خپله مادي قوت دی همدا راز په روژې باندي د مسلمان اخلاق سمیږي، عبادت او توبه یې قبلیږي او د الله پاک رضایت یې په برخه کیږي چې دا بیا خپله معنوي قوت دی.
مأخذ: دروس رمضانیة
ژباړه او زیادت: مولوي نورالحق مظهري
