د منفي فکرونو ډولونه:

۱ ـ منجمد فکر: هغه فکر دی چې د خپلي ټولني څخه ليري پر انزوايي او تفردي باورونو او سوچونو ولاړ وي البته خپله دا خبره نشي درک کولای بلکې د واقعيت پر خلاف ځان ورته جامع او ټول شمول ښکاري.

۲ ـ ساده فکر: هغه فکر دی چې هيڅ ثبات او ټينګښت نه لري بلکې د هر چا د خبري سره تغيير کوي، ساده فکر والا د تزلزل تر څنګ بې ځايه خوش باوره هم وي ځکه نو د هر چا سره د تأييدۍ سر ښوروي او داسي هم کيږي چې هم مهاله د يوه شي په اړه دوه متضاد باورونه ولري ځکه دی فکري خپلواکي نه لري، که چا ويل مثبت؛ دی هم وايي مثبت. او که چا ويل منفي؛ دی هم وايي منفي.

۳ ـ سوټه فکر: هغه فکر ته وايي چې تر مثبت يې منفي ته تمايل ډېر وي د بېلګي په ډول د يوه شخص په اړه دوه نفره د ښه او بد خبره ورته کوي سره د دې چې اصل په مسلمانانو کې ښه دی سوټه فکر والا د بد خبره مني که څه هم بې دليله وي او يا ښه خبره والا پر خپلي خبري ډېر دلائل ولري.

سوټه فکر والا په منفي ګرايۍ کې انتهاء ته رسېدلی وي ځکه نو د ښې خبري په منلو کې تزلزل لري خو د بدي خبري منلو ته بيا سل په سلو کې تيار وي.

۴ ـ سرټمبه فکر: هغه فکر ته وايي چې خپل پر باور ډېر ټينګ وي که څه هم فاسد باور وي.

په سرټمبه فکر والا کې د انفعال يا تأثر ماده ډېره کمه وي البته په نسبي ډول د مثبت په نسبت د منفي څخه ډېر ژر متأثر کيږي.

سرټمبه فکر والا چې خپله خبره ټينګه کړه که څه هم باطله خبره وي د هيچا سره قناعت نه کوي او د خپلي خبري څخه ګرسره نه اوړي.

۵ ـ کوټه فکر: هغه فکر ته وايي چې په درک کې ډېر ضعيف وي البته ضعف يې فطرتي يا مادرزادي نه وي بلکې د ټمبلۍ او بې غورۍ له کبله وي.

کوټه فکر والا د ځان په روزنه او شيانو په زده کولو کې هيڅ کوښښ نه کوي او هر شی تر سر تېروي ځکه چې ده په فکر کولو کې د تمرکز، دقت او غور څخه ځان محروم کړی وي.

۶ ـ خوار فکر: هغه فکر دی چې د عمر د ډېروالي او يا ځينو ناروغيو له وجهي ضعيف شوی وي او د ډېر دماغي انحطاط له کبله په الزايمر يا نسيان باندي اخته شوی وي.

خوار فکر والا حافظه نه لري او شيان يې ډېر ژر هېريږي.

خوار فکري ناروغي ده ځکه نو د خوار فکر والا کس سره مرسته وکړئ او معذور يې وګڼئ.

ليکنه: مولوي نورالحق مظهري

من هو الصديق الصالح؟

الکاتب: مولوي نورالحق مظهري

الصديق الصالح هو الشخص الذي يكون إنساناً صالحاً، مطيعاً لله، مستسلماً تماماً لأوامر الله سبحانه وتعالى، حريصاً على إرضاء الله بكل حرص، يسعى بكل صدق وأمانة إلى فعل الخير، ويتجنب فعل السوء بالتقوى. يحب سنة النبي صلى الله عليه وسلم ويحب أهل السنة، ويقيم صداقته وعداوته في سبيل الله. يكره المعاصي والتمرد، وهو إنسان تقي ونقي. قلبه دائماً يتوق إلى القيام بأعمال الخير في الخفاء حتى لا يُرى فيه رياء. قلبه خالٍ من البغض والحسد.

الصديق الصالح هو الشخص الذي يذكرك بالله عندما تنساه، ويساعدك في طاعة الله.

الصديق الصالح هو الذي لا يفرح بزلاتك وانحرافك، بل يفرح بهدايتك وثباتك.

الصديق الصالح هو الذي يأمرك بالمعروف وينهاك عن المنكر.

الصديق الصالح هو الذي تأمن من لسانه ويده.

الصديق الصالح هو الذي يقابلك دائماً بوجه بشوش ومفتوح، ولسانه رطب بالكلام الطيب والمودة تجاهك، وقلبه متسع بالصبر والتسامح، ويده ممدودة لك عندما تحتاج إلى مساعدته.

الصديق الصالح هو الذي يكظم غيظه أمامك ولا يتكبر عليك، ولا يحب الأعمال أو الكلام الباطل، ويسعد بنجاحك ورفاهيتك.

الصديق الصالح هو الذي يتفق معك في الخير ويخالفك في الشر، وإذا أخطأ في حقك اعترف بخطئه.

الصديق الصالح هو الذي يسعد برؤيتك، ويتلهف للقاءك، ويتمنى أن يكون بجوارك دائماً.

وعندما يصافحك، يصافحك بمحبة وإخلاص.

الصديق الصالح هو الذي يفرح بنعم الله عليك، وإذا أصابك مكروه يحزن لأجلك.

ښه ملګری څوک دی؟

ليکنه: مولوي نورالحق مظهري

ښه ملګری هغه دی چې صالح انسان وي، د الله اطاعت کوونکی وي، د الله پاک اوامرو ته پوره تسليم وي، د الله پاک پر خوشحاله کولو ډېر حريص وي، د ښه کار پرکولو باندي په صداقت او ايماندارۍ سره تلوار کوونکی وي، او د بد کاره څخه په تقوی باندي ډډه کوونکی وي، د پيغمبر د سنت او اهل سنت سره مينه ولري، دوستي او دښمني يې د الله په خاطر وي، د ګناه او سرکښۍ څخه يې بد راځي، پرهيزګاره او پاک انسان وي، تل يې زړه غواړي د خير نفلي کارونه په پټه سره وکړي ترڅو ورڅخه ريا ونه ليدل شي، په زړه کې يې بغض او حسد نه وي.

ښه ملګری هغه څوک دی چې کله دي الله پاک هېر شي دی يې درته په يادوي او د الله پاک په اطاعت کولو کې درسره مرسته کوي.

ښه ملګری هغه دی چي ستا په ښویېدلو او انحراف باندي نه خوشحاله کيږي بلکې ستا په هدايت او لاسمېدلو باندي خوشحاله کيږي.

ښه ملګری هغه دی چې تا پر ښه کار باندي امرکوي او د بد کار څخه دي را ګرځوي.

ښه ملګری هغه دی چې ته يې د خولې او لاس څخه په امان وسې.

ښه ملګری هغه دی چې ستا په مقابل کې يې تندی ورين او خلاص وي، ژبه يې ستا په مقابل کي تل نرمه او د پېرزويني څخه ډکه وي، زړه يې ستا په مقابل کې تحمل او پيراخي ولري، لاس يې ستا په مقابل کې پيراخ او اوږد وي يعني چې کله يې مرستي ته اړکيږي مرسته درسره کوي، ستا په مقابل کې خښم او قهرکنټرول او قابو کوي، ستا سره تکبر نه کوي، د ناروا کارونو اوخبرو شوقي نه وي، تا ته په خير رسېدلو او ښه ژوند برابرېدلو باندي خوشحاله کيږي.

ښه ملګری هغه څوک دی چې په ښه کار درسره موافقت کوي او په بدکار درسره مخالفت کوي، چې کله درته ملامت شي خپله ملامتيا مني.

ښه ملګری هغه څوک دی چې ستا په ملاقات باندي خوشحاله کيږي، ستا سره ملاقات ته يې ډېره تلوسه وي، زړه يې غواړي تل درسره وسي، کله چي ورسره مصافحه کوې نو په محبت درته لاس درکوي.

او ښه ملګری هغه دی چې تا ته د الله د نعمتونو په حاصلېدلو باندي يې زړه ښه کيږي، او چي تا ته کوم مصيبت رسيږي خوا يې درباندي بديږي. 

د اسلام د مبارک دين شموليت:(دويمه برخه)

ليکنه: مولوي نورالحق مظهري

اسلام او اقتصادي ژوند: 

اسلام لکه نورو برخو ته چې پوره پاملرنه کړېده مالي او اقتصادي برخي ته يې هم پوره پاملرنه کړېده او انسان ته يې داسي اقتصادي نظام معرفي کړی دی چې د هر چا او هري سيمي لپاره مناسب دی او يواځينی هغه نظام دی چې د ټولو خلکو مالي چاري ورباندي تنظيم کېدلای شي. 

د مال د پيدا کولو لپاره يې د خرڅولو او رانيولو مشروع ضوابط او سوداګاني وضع کړيدي او د مشروع تجارت ډېره ښه طريقه يې بيان کړېده او انسانانو ته يې د دې سپارښتنه کړېده چې بايد خپل دنيوي او اخروي ژوند ته پوره متوجه وي. 

الله جل جلاله فرمايي: وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا.( القصص: 77)

ژباړه: د آخرت غوښتنه وکړه په هغه مال کې  چې الله پاک تا ته درکړی دی (د الله په لاره کې يې مصرف کړه) او د دنيا لپاره خپله برخه هم مه هېروه.

همدا راز عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ رضي الله عنهما څخه موقوف روايت دی چې فرمايي: 

فَاعْمَلْ عَمَلَ امْرِی يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَمُوتَ أَبَدًا ، وَاحْذَرْ حَذَرًا تَخْشَى أَنْ تَمُوتَ غَدًا.( السنن الکبري للبیهقي: 4932) 

ژباړه: داسي کار کوه لکه هغه څوک چې د دې ګمان کوي چې ګرسره نه مړکيږي او پوره احتياط او ځان ساتنه وکړه د دې ويري څخه چې ګويا ته سبا مړکېږې.

همدا راز د هغو اړو انسانانو لپاره يې چې کار نشي کولای د عشر او زکات سيستم ايښی دی تر څو سرمايه والا خلک د خپل عشر او زکات د اداء کولو له لاري د هغوی سره مرسته وکړي او خپلي اړتياوي پوره کړي. آن تر دې چې اسلام پر سرمايه دارانو خلکو باندي دا خبره فرض او لازم ګرځولې ده چې خپل د مال عشر او زکات حتما بايد آداء کړي.

تر داسي اندازې پوري چې د قيامت په ورځ چې ځيني خلک الله پاک يې دوږخ ته داخل کړي د دوی څخه پوښتني وکړي چې په کوم عمل باندي تاسو دوږخ ته راغلي ياست؟ دوی ورته وايي: وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ.( المدثر:44) ژباړه: موږ اړو انسانانو ته ډوډۍ نه ورکوله.

همدا راز يې په عمومي فرمول باندي انسانانو ته د دوی د مال د ساتني لپاره داسي لارښوونه کړيده چي فرمايي: وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ.( البقرة: 188) ژباړه: خپل مالونه په خپل منځ کې په باطله طريقه باندي مه خوری.

اسلام او سياسي ژوند:

هدف د سياسي ژوند څخه دا دی چې د دولت او خلکو د ژوند چاري سمي کنټرول او اداره شي او هغه مصلحتونه مراعات کړل شي کوم چې د ټولني ښېرازي پکې نغښتې وي، اسلام په خپل بيساري خود کفايۍ سره داسي نظام خلکو ته معرفي کړی دی چې په عملي کولو سره يې پوره هر اړخيز عدالت راتلای شي او د هر ډول شخړي او بې نظمۍ مخه ورباندي نيول کېدلای شي، همدا راز يې د عدل تر څنګ داسي مجازاتي حدود وضع کړيدي چې په عملي کولو يې پوره امن وامان راتلای شي او ټول هغه اصول يې راته په ګوته کړي دي چې هر دولت يې په عملي کولو سره کولای شي د خپلي واکمنۍ ستني ټينګي کړي او پر ځان باندي د خپل رعيت پوره باور تر لاسه کړي.

رښتينی سياست د اسلام څخه بېل نه بلکې د اسلام يو جزء دی لکه څنګه چې الله پاک فرمايي: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا.( سورة النساء:59)

ژباړه: ای مؤمنانو! د الله او رسول او د خپلو مشرانو اطاعت وکړئ که په يو شي کې مو شخړه شوه نو هغه الله او د الله رسول ته وسپارئ که تاسو پر الله او ورځي د آخرت ايمان لری دغه کار ستاسو لپاره ډېر ښه او ښکلی تأويل دی.

او په حکومت دارۍ کي يې د امنيت په اړه موږ ته داسي لارښوونه کړېده: وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ مِنْكُمْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لاَ يُشْرِكُونَ بِي شَيْیاً وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُوْلَیكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ.( النور:55)

ژباړه: الله وعده کړې ستاسو د هغه کسانو سره چې ايمان يې راوړی دی، او ښه اعمال يې کړي دي، چې دوی به په مځکه کې خليفه ګان ګرځوي، لکه چې يې خليفه ګان ګرځولي وه هغه خلک چي د دوی څخه مخکي تېر شوي دي، او ټينګوي به دوی لره د دوی هغه دين چې ورته انتخاب کړی يې دی، او د دوی وېره به په امن باندي بدله کړي، چې دوی زما عبادت وکړي، زما سره هيڅ شی شريک ونه ګرځوي او هر څوک چې د دې وروسته کافر شو، نو هغوی د الله د اطاعت څخه وتلي دي.

چې کله د الله پاک و دې قول ته وکتل شي: "وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً" يقيني په دې ښایسته کلام کې همدغسي راغلي دي چې زه به دوی ته امنيت ورکوم، او بيا دا وروسته قول چې فرمايي: "يَعْبُدُونَنِي لاَ يُشْرِكُونَ بِي شَيْیاً" مفسرين کرامو په تفسير کې د دې جزء ليکلي دي: دغه کلام مستأنف دی، خو په منزله سره د علت لپاره د ماقبل دی، يعني په دې شرط چې تاسو زما عبادت وکړئ زما سره شريک و نه نيسئ نو زه به تاسي ته دغه درې شيان درکوم: د مځکي حکومت  به ستاسو په لاس درکوم، ستاسو دين به ټينګوم او خپروم او تاسو ته به امنيت درکوم.

مولوي نورالحق مظهري

د اسلام د مبارک دين شموليت:(لومړی برخه)

ليکوال: مولوي نورالحق مظهري

د اسلام راتګ او ضرورت:

کله چې په نړۍ کې ظلم ډېر شو، شرک او ناپوهي خپره شوه الله پاک د انساني ټولني لپاره لارښوونکی، د حق زيری ورکوونکی او د الله پاک توحيد ته را بلونکی دين چې اسلام دی را ولېږی چې په راتلو سره يې ټولي تاريکۍ ورکي شوې، باطل معبودان چې ځينو خلکو يې عبادت کوی نيست او نابود شوه، بشر د هرډول فساد او نفسي غوښتنو د جال او لومو څخه آزاد شو، د جهل، سرکښۍ او فکري انحراف څخه  د پوهي، اطاعت او الهي عبادت لوري ته سوق کړل شو او انسان د انساني واقعي ارزښت خاوند شو.

همدا راز د دې لپاره چې سبا د قيامت په ورځ کې خلکو ته دا عذر پاته نشي چې موږ په هيڅ شي باندي خبر نه وو الله پاک دوی ته اسلام را ولېږی لکه الله پاک چې فرمايي: ذَلِكَ أَنْ لَمْ يَكُنْ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَأَهْلُهَا غَافِلُونَ.( المایدة: 131) 

ژباړه:موږ د پيغمبرانو رالېږل د دې لپاره وکړه چې الله پاک د هيڅ کلي اوسېدونکي د ظلم له امله نه هلاکوي په داسي حال کې چې دوی غافل او ناخبره وي.

او په سورة النساء کي فرمايي: رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ لِیلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا.( النساء: 165)

ژباړه: دغه ټوله پيغمبران موږ زېری ورکوونکي او وېروونکي را ولېږل د دې لپاره چې د خلکو لپاره پر الله باندي د پيغمبرانو د رالېږلو وروسته هيڅ دليل پيدا نشي او الله غښتلی اوحکمت والا دی.

اسلام د ژوند لاره او طريقه ده:

اسلام د ټوله ژوند لپاره يوه طريقه او منهاج دی، اسلام داسي دين دی چې ځانګړتياوې او خصوصيتونه يې هيڅ مرز او انحصار نه لري، بلکې د اسلام دين د هر وخت او هر ځای لپاره را استول شوی دی.

په اسلام کې د ژوند ټولي برخي په پوره تفصيل او کافي انداز سره بيان شوي دي او د هري برخي يې پوره تضمين کړی دی لکه د انساني ژوند اجتماعي، اقتصادي، سياسي، علمي، عملي او نوري برخي او د ټولو هغو شيانو لپاره حکم پکې بيان شوی دی چې انسان په خپل ژوند کې ورسره مخامخ کيږي، د ځينو حکم صراحتا په قرآن او حديث کې راغلی وي او د ځينو نورو حکم په اجماع او قياس باندي معلوميږي.

دا ځکه چي اسلام د فطرت دين دی کوم چې سالم انسانيت ورباندي ولاړ دی، الله پاک فرمايي: فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ.( الروم: 30) 

ژباړه: خپل ځان دي پر دين باندي برابرکړه په داسي حال کې چې د نورو ټولو اديانو څخه مایل وشې، دا د الله پاک هغه خلقت دی چې خلک يې ورباندي پيدا کړي دي، د الله د خلق لپاره هيڅ تغيير نشته، دغه ټينګ ولاړ دين دی خو ډېری خلک نه پوهيږي.

اسلام د ټولنيز ژوند ضامن دی:

اسلام د اجتماعي او ټولنيز ژوند د تأمين او ترقۍ لپاره داسي ښکاره نمونې وړاندي کړي دي چې هيڅ د عقل خاوند ورڅخه انکار نشي کولای، داسي ښکلي نمونې چي د ټولو مشکلاتو او ستونزو څخه خالي دي. 

که سړی فکر وکړي، ټولنه او اجتماع چي لومړی د خاوند او ميرمني څخه شروع کيږي اسلام يې په اړه هرڅه بيان کړي دي، په کورنۍ کې د ميړه او ښځي تر منځ د محبت، پخلايني، صبر او تحمل څخه شروع بيا د اولاد، پلار، خپلوانو او ګاونډيانو تر حقوقو پوري د ټولو لپاره پکې ډېر ټينګار او تأکيد راغلی دی. آن تردې چې اسلام هغه شيان هم حرام کړي دي کوم چې ظاهرا ډېر سپک معلوميږي خو په اصل کې ټولنه ورباندي ورانيږي لکه غيبت، چوغلګري، تجسس او پر يوبل باندي ناوړه نومونه ايښودل.

اسلام تر بل هر دين د ټولني اصلاح ته خلک را بللي دي او دېته يې تشويق کړي دي چې تل د اصلاح په فکر کې وشي، الله پاک فرمايې: وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ.( الأنفال:1)  ژباړه: په خپل مينځ کي اصلاح راوړی. 

او په سورت البقرة کې فرمايي: وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ.( البقرة: 237) ژباړه: په خپل مينځ کې پر يوبل باندي احسان مه هېروی.

د همدې امتياز او ځانګړتيا له وجهي اسلام يو سراسري دين دی او د ټولي نړۍ لپاره راغلی دی لکه څنګه چې الله جل جلاله فرمايي: وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ.( الأنبياء: 107)  ژباړه: موږ ته نه يې رالېږلی مګر رحمت د ټولو مخلوقاتو لپاره.

همدا راز فرمايي: وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ.( السبأ: 28)  ژباړه: موږ ته نه يې رالېږلی مګر د ټولو خلکو لپاره.